Кужэҥер район Коҥганур школышто тунеммем годым Станислав Алексеевич Петухов технологий, рисований, географий, ОБЖ предмет-влакым вӱден. Директор вич ий лийын. Тыгак мемнан кундемыште сылне фотографийым да видеом ыштымыж дене палыме. Йочасадыште, школышто ик мероприятият тудын деч посна огеш эрте.
Йолташын фотоаппаратше
Станислав Петухов изинек сӱретлаш йӧратен. 5-7-ше класслаште редколлегийыш ушнен, пырдыжгазет ден плакат-влакым ямдылен.
– Изам сӱретлаш мастар ыле, тудым ончен, мыят тунемынам. Поснак пейзаж ден тӱрлӧ предметым сӱретлаш келшен.
7-ше классыште тунеммем годым йолташем плёнкан фотоаппаратым конден. Тудын дене фотоаппаратым, кузе фотом ыштымым книгам лудын шымленна. Ондак кучылтмо плёнкым кассетыш шынденна, вара веле у плёнко дене пашам ышташ тӱҥалынна. Плёнкым волгыдемдаш, локтылаш огыл манын, одеял йымаке пуренна. Фотом лукташ эн оҥайын чучын. Тидлан пычкемыш вер кӱлын. Ялысе пӧртыштӧ посна пӧлем лийын огыл, сандене мончаште изирак фотолабораторийым ыштенам. Тунам пӱртӱсым, шӱжарем, йолташем-влакым сниматленам, – шарналта Станислав Алексеевич.
Школ деч вара С.Петухов салтак корныш тошкалын, туштат фотопашам кудалтен огыл.
– Армийыште фотом ышташ огеш лий ыле, но шинчам куандарыше сӱретым сниматлыде кертын омыл. Сандене ик салтакын фотоаппаратшым йодынам. Туштак фотом ышташ йӧратыше офицер дене кылым кученам. Тудо шке фотолабораторийыштыже фотом проявитлаш тореш лийын огыл, – мане фотограф.
1979 ийыште С.Петухов Н.К.Крупская лӱмеш Марий пединститутыш тунемаш пурен. Тунамак фотопашам келгынрак шымлаш тӱҥалын. Стипендий оксам поген, у «Зенит» фотоаппаратым налын.
Кружокым вӱден
С.Петухов Коҥганур кыдалаш школышто 1984 ий годсек пашам ышта. Туныкташ тӱҥалмыж годым фотокружокым вӱден.
– Ондак школ Коҥганур ялыште верланен. Тӱҥалтыш классла посна зданийыште лийыныт, тушто яра кабинет уло ыле. Ты кабинетыште фотокружокым эртараш кумылаҥынам, тудым кӱлеш семын келыштаренам.
Вара школ Тумньымучаш ялыш куснен. Тушто фотолабораторий кабинет лийын, шуко оборудованийым налме ыле. Кружокыш 10-12 рвезе коштын. Занятий арнялан ик-кок гана эртаралтын.
Тыгак 9-ше классын программышкыже ИЗО предметыш «фото- да видеосъёмко» теме пурталтын ыле. Тунемше-влакым кӱчык эпизод-влакым войзаш туныктенам. Но вара ты темым программе гыч кораҥденыт, цифровой фотоаппарат, телефон лектыныт, йоча-шамычат кружокыш коштмым чарненыт. Сандене фотокружокым петыраш логалын. Но южо тунемше тиде пашам кудалтен огыл, кызытат фотоштым соцкылыште ужам, – мане С.Петухов.
Фотоальбомым ышта, видеом войза
Станислав Алексеевич сӱаным, лӱмгечым, пытартыш йыҥгыр ден выпускнойым сниматла, фотосессийым эртара, фотоальбомым ямдыла.
– Ондак компьютер лийын огыл, сандене альбомым ямдылаш шуко жап кӱлын. Эн ончыч фотом печатленам, вара кӱлеш семын пӱчкеден, сӱретлыме кагазыш пыштенам. Кӱшыч сниматленам да коллаж семын печатлен луктынам. Цифровой фотоаппаратым налмеке, ты паша куштылемын. Чыла монтаж компьютер полшымо дене ышталтеш. Но тыштат фотографийым чын да моторын шындаш кӱлеш, фоторетушым кучылташ перна. Ты паша кум-ныл кечым налеш. Альбомым печатлаш фотосалоныш коштам, – палдара фотограф.
Вара С.Петухов видеокамерым налын. Видеом ышташ интернет, кином ончен тунемын.
– Тиде пашат куштылго огыл. Видеом войзымо годым статистикылан (движенийлан) кугу тӱткышым ойырыман, тӱрлӧ ракурс гыч сниматлыман. Монтажым сайын ыштыман. Кадр-влакым чын пӱчкедыман, келшен толшо мурым ойырен шындыман. Видео икмыняр ужашан лийын кертеш. Ончаш каньыле лийже манын, видеом кужум ышташ ом тырше. Ик ужаш ик шагат шуйна. Ты паша 2-3 арням налеш.
Ондак ик кеҥежлан лу сӱаным сниматлем ыле. Кызыт сӱаным шуэн ыштат. Тений пытартыш йыҥгырым, выпускнойым да юбилейым войзенам, – ойла видеограф.
С.Петухов фотожым «ВКонтакте» соцкылыште шке лаштыкыштыже вераҥда. Тудын фотожо-влак эре кумылым нӧлтат.
С.Петухов деч ой-каҥаш:
-
Южо еҥ фотом ыштыме годым моткоч вожылеш. Садлан сниматлаш тӱҥалме деч ончыч тудын дене мутланаш, лишкырак палыме лияш кӱлеш. Тыглай мутланымаш тургыжланымашым кораҥда.
-
Кажне айдемын шӱргывылышыже тӱрлӧ. Кӧлан фас (мелын могыр) келшен толеш, кӧлан – полуанфас (пел могыр). Тидым шарныман да пашаште кучылтман.
-
Уста фотографым эскераш пайдале. Нуным ончен, шке пашам таҥастарен, шукылан тунемаш лиеш.
-
Пӱртӱсым, арверым тӱрлӧ ракурс гыч сниматлаш, икмыняр кадрым ышташ кӱлеш. Тыге эн сайжым ойыраш куштылгырак лиеш.
