3 ноябрьыште республикысе изосымыктыш тоштерыште «Марий кундем» черетан выставке почылто. Тений тушто 80 наре автор шке пашажым ончыктен.
Ты гана сӱретче-влак радынаштым шкеак ойырен конденыт. А ончыч тидым Россий художник ушемын Марий Элысе пӧлкажын выставкомжо шуктен. Тидын нерген пӧлкам 2005 ий годсек вуйлатыше Е.Г.Яранов выставкым торжественный почмаште куанен каласен, вет тений художественный училищым тунем пытарыше сӱретче-влакат шке пашаштым ончыктеныт. Тидыже ончерым утыр сӧрастарен. Чынжымак, самырык автор-влакын сӱретышт шонкалаш таратат, моторын да оҥайын койыт.
Ончер Марий Элын 100 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтын, сандене шуко паша лач Марий кундемна, тысе калык-влак, нунын йӱлашт, койышышт, пашашто нерген каласкала.
Историй сынан
Кок ий ончыч Иван Богомоловын историй сынан «Мамич-Бердей» радынажым ужынна ыле. Тений тудо «Полтыш ден Шошма» сӱретым ончыктыш. Художник Полтышын, Токтаушын да Шошман вургемыштым келыштараш, вич имньым сӧрастараш ятыр материалым поген. Радынаште эн ончылно Шошма (Полтышын пелашыже) шога, тудо эн ончыч тушманым ужын, пуч дене шижтарен. Покшелне – Полтыш, туран ончыко онча. А шеҥгелныже Токтауш шольыжо саркуралжым кӱшкӧ нӧлталын – тиде кредалаш ямде улмо нерген ойла.
«Полтыш курыкыш мый шуко гана миен коштынам, – каласкалыш сӱретче. – Сандене ты кугу шонымаш дене куд ий иленам. Тиде радыналан шуко эскизым ыштенам. Картиныште Полтыш курыкышто Виче кундемым аралыше сарзе-влакым ончыктенам. А ӱлнӧ изеҥер, шошым ташлен, Шошма эҥерышке йога. Шошман образшым икымше гана ончыктымо манын кертам».
Шукерте огыл ты тӱням коден кайыше сӱретче Зосим Лаврентьев ончерышкына Надежда Лыкован сӱретыштыже «толын». Ты художник Марий Элысе изосымыктыш тӱняште кугу надырым пыштен: лач тудо ялысе калыклан икымше гана картине галерейым чумырен. Тушто автор Курыкмарий районысо землякше-влакын – Кугу Отечественный сарын да пашан ветеранже-влакын – портретыштым ончыктен.
Марий койыш, йӱла
Ты теме дене Анна Санникован куд пашажым («Чоткар патыр», «Онар», «Кудо водыж», «Вӱд Ава», «Кӱсото», «Овда») каласыман. Изак-шоляк Сергей ден Юрий Таныгинмытын пашаштымат ужмылан куанышым. Сергей «Йӱд орол» пашам темлен, Курчак театрын тыгай лӱман спектакльысе персонаж-влакым ончыктен.
А Юрий «СургутАва» радынаште чолга марий ӱдырамаш Раисия Сунгуровам сӱретлен.
Сергей Алдушкин актрисе Светлана Строгановам келыштарен.
Сӱретче Геннадий Петуховын «Шорыкйол» картиныштыже шорыкым да индеш мӧчӧрым ончыктымо. Данила Рештан «Просто марийка» пашаштыже мыжерым чийыше тыглай марий вате самовар воктене шога, но тудым эре да эре ончымо шуэш. Тыгай сӧрал пашаты выставке чынже денак шуко.
Весат куандара: изосымыктышын вестӱрлӧ жанрже-влак денат паша-влак икымше гана ончыкталтыныт. Нунын кокла гыч иктыже «Сто квадратов» маналтеш. Марина Ширманова йошкар куэмыште мулине да меж шӱртӧ-влак дене марий тӱрым тӱрлен.
Республикыштына сымыктышым аклаш тӱҥалыныт, уста сӱретче-влакат ешаралтыт. Теве ты гана Евгений Яранов Елена Уткиналан, Ирина Токарьлан да Геннадий Петуховлан Россий художник ушемын еҥже лийме шотышто удостоверенийым кучыктыш. Тугеже ме эше ятыр сылне паша-влакым ужаш тӱҥалына.
Эльвира Терентьева.
