Медведево район Салтак Корем ял гыч Йошкар-Оласе Рӱдӧ почто марте 11 меҥгым шотлат. А олан йӱдвел-касвел ужашыштыже верланыше «Водоканал» гыч ял марте 5-6 меҥге лиеш. Садланак тыште илыше-шамыч шукынжо рӱдолаште пашам ыштат.
Ятыр сирень кушкеш
Салтак Корем Пекшиксола ял шотан илемыш пура. ФАП, почто, кевыт да моло социальный объект-влак Новый посёлкышто улыт. Тушко автобус коштеш. Икшыве-шамыч Нурма селасе школышто тунемыт.
Йошкар-Ола гыч Нурма могырыш кудалме годым ял пурла велне кодеш. Тысе рӱдӧ уремым ял покшелсе корем кок ужашлан шелеш, чылаже 58 суртышто илат. Тыгак кугорно воктенысе Шоссейный у уремыште 20 наре оралтым нӧлтымӧ. Тушто шукынжо самырык-шамыч лакемыныт.
Тысе пӧрт-влак Медведево районланак келшыше улыт. Вет кажне кундемын оралтым чоҥымо шке ойыртемже уло, но кызытсе илышлан келыштаралтше, кок пачашан у пӧртымат ужаш лиеш. Ял уремым ойырышо коремым изирак кӱвар гоч вончыман, но тений ты коремыште вӱд йӧршынак уке, палемдат тыште илыше-шамыч. Кажне гаяк сурт ончылно сирень да моло тӱрлӧ вондер кушкыт. Медведево районышто сиреньым поснак чот йӧратат манынат, шке семынна шоналтышна.
Ондак ыле даче, кызыт – илыме вер
Кызыт кеч-могай ялысе урем дене эртыме годым еҥым шуэн вашлияш логалеш, но Салтак Коремыште капка ончылно газонокосилке дене кушшо шудым солышо Николай Петров дене палыме лийна. Тудыжо 1931 ийыште шочшо аваже, Нина Михайловна, деке пураш темлыш.
– Эше Кугу Ачамланде сар деч ончыч ялысе корем дене дезертир салтак-влакым поктымышт нерген колынам. Ялын лӱмжӧ нунын дене кылдалтын, маныт.
Толмем почеш, ял урем дене йӱр деч вара ошкылаш пеш неле лийын. Резине кем дене кугорно марте лектына да туфльым чиена ыле. Мый Йошкар-Олаште тыршенам, ветеринарлан коштынам. Кызыт уремысе корныш тыгыде кӱм шарыме. Тыге ошкыл каяшат, машина дене кудалашат йӧнанрак, – мутланымашке ушныш Нина Михайловна.
Петровмыт ончычракше тысе оралтым даче семын кученыт гын, 1990-ше ийлаште тӱрыснек илаш кусненыт. Кызыт пакчам шындат, шудым ӱдат да моло сомылым вораҥдарат.
Тыште – салтак-влакым поктеныт
Корем вес могырыш эртымеке, Бедниковмытын суртышкышт миен тӱкалтышна. Николай ден Галинан оралтышт пеш ойыртемалтшын чучо. Николай Алексеевич ты ялыштак шочын-кушкын. Шочмо верже нерген тыгерак каласкалыш:
– Ялысе корем дене ончыч салтак-шамычым этап дене почкен наҥгаеныт. Тораштак огыл Санчурский крепость лийын. Ял воктенысе коремыште ик салтак колен, маныт. Тылеч вара яллан тыгай лӱмым пуэныт. Салтак Корем шӱдӧ утла ийым эртен. Ик курымаш лӱмгече пайремым кумдан палемденна ыле, тунам фронтовик ачамат эше илен.
Ончыч ик урем гына лийын, кызыт кокымшо уремыште самырык-шамыч чапле пӧртым нӧлтат. Шукынжо толшо-влак улыт. Ялыштына «Дружба» колхоз виян лийын. Тудо пошкудо ял-влакымат ушен, пашам ыштен. Кевыт ыштымым мемнан дене ом шарне, но революций деч ончыч поян-влак тудым кученыт, маныт. Ик жап выездной лавке тӱрлӧ сатум ужалаш конда ыле, но кызыт – уке. Йошкар-Ола марте тора огыл, чечас машинашт дене шинчыт да кудалыт, мо кӱлешым наледен толыт. Адакшым кечыгутышто пеш шуко автобус кудалыштеш. Тидыже пеш йӧнан.
Пакча сомылым вораҥдарат
Николай Алексеевичын ойлымыж почеш, ялысе йоча-шамычым Нурма селасе школыш автобус кондыштара. Салтак Корем гыч 6-7 наре икшыве тушто тунемеш. Тыгак Йошкар-Олашке ятыр йоча тунемаш кудалыштеш. Нуным ача-авашт эрдене пашаш кайымышт годым пырля наҥгаят.
Кажне гаяк сурт пелен изирак пакчам кучат. Кызыт вольыкым ашныше еш укеат, манаш лиеш. Садлан шкан кочкаш ситыше пакчагӧргым веле куштат. А мланде пашам куштылемдаш мотоблок полша.
Ончыч Салтак Корем ял-шамыч воктене верланыше кумдыклан веле шотлалтын. Тушто 130 наре еҥ илен. Тӱҥ шотышто тушко Изи да Кугу Ошӱргӧ, Лапсола ялла гыч еҥ-шамыч кусненыт. Тыште ече дене куржталмаште марий-влак коклаште СССР-ын икымше спорт мастерже Д.П.Соколов шочын. Данил Петрович – Кугу Отечественный сарын участникше, Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже, Марий пединститутын преподавательже лийын.
Салтак Корем моткоч сылне верыште шинча. Тораштак огыл – Йошкар-Ола. Газпучым шупшмо, калык кундемнан эн ару вӱдшӧ дене пайдалана. Арбан вӱдым уло Медведево районышто, Йошкар-Оласе икмыняр кумдыклаште куанен йӱыт. Йырым-йырысе пӱртӱсат моткоч сылне, икманаш, илышлан йывыртен илаш да илаш!
Авторын фотожо-влак.