Моло чер дене таҥастарымаште шӱм-вӱргорно чер дене орланыше-шамыч Российыште шукынрак улыт, туддеч ятыр еҥ кола. Артериальный гипертоний годым осложнений лийын кертме деч утлаш манын, мом кочмым шотыш налман. Тидлан посна диетым кучыман огыл, йӧратыме кочкышымат ӧрдыжкӧ шӱкалде лиеш, тушеч лач пайдале огыл ужашыжым гына кораҥдыман. Таза кочкышын пайдаж нерген Марий Эл Республикысе Калык тазалык да медицине профилактике рӱдерым вуйлатыше Надежда Фролова палдара.
Тазалыклан эҥгекым кондышо кеч-могай кочкышым пайдале кочкыш дене алмашташ лиеш. Мутлан, когыльым, булкым йӧратыше-шамыч шыдаҥ ложашым тичмаш пырчан, кукурузо але шемшыдаҥ ложашлан алмаштен кертыт. Сакырложашым – стевийлан, тиде кушкыл сироп кочкышым шеремда, тыгодым тушто углевод уке.
Кочкыш тӱрлӧ витаминлан да микроэлементлан поян лийшаш. Артериальный гипертониян еҥ-влаклан пайдале кочкышым кочман. Тидыже илыш-йӱлаш савырнышаш.
Артериальный гипертоний годым пакчасаска ден фруктым кажне кечын кочман. Тӱрлӧ свежа пакчасаскаште организмлан чыла гаяк кӱлешан витамин ден микроэлемент-влак улыт. Кочкышыш нӧшмӱй олмеш оливке ӱйым ешараш гын, пайдаже шукырак лиеш.
Шыл олмеш коян колым ойырен налза. Тушто шӱм-вӱргорно системылан пайдале омега-3-полинасыщенный жирный кислота шуко. Калийлан поян кочкыш нергенат мондыман огыл: пареҥгым, бананым, изюмым, черносливым кочса. Шӱм-вӱргорно системе шот дене пашам ыштыже манын, магний кӱлеш, тыгайже пӱкшыштӧ (арахис пӱкш огыл, отызан кушкыллан шотлалтеш!), ужар кушкыллаште шуко. Шӧр сату утыждене нугыдо ынже лий, тичмаш пырчан киндым кочса, макарон олмеш – шӱрашым.
Когыльо, ош кинде да ош ложаш гыч пыштыме кочкыш, йошкар шыл, коптитлыме сату, фастфуд пайдале огытыл.
Шинчалым суткаште 5 г (1 изи совла) деч шуко кочман огыл. Тушко ямде кочкышысо, полуфабрикатысе шинчалымат пуртыман. Садлан колбасам, тӱрлӧ консервым, мариноватлыме кочкышым, кевытысе соус-влакым (кетчупым, майонезым) коштымо да шинчалтыме колым, жаритлыме пареҥгым, чипсым рацион гыч кораҥдыман.
Кофеин вӱр давленийым кӱзыкта гынат, суткаште ик-кок чашке кофе шӱм-вӱргорно системылан пайдам конда. Пытартыш данныйлан эҥерташ гын, ужар да шем чай давленийым изишак волта. А газан напиткым, коробкасе сокым, шере чай ден кофем эре йӱаш гын, уто нелытым погаш да гипертонийлан эшеат нелын эрташ амалым ышташ лиеш.
Кочкаш чын шолтыман. Специалист-влакын палдарымышт почеш, нӧшмӱйыштӧ жаритлаш але тушитлаш сайжак огыл. Шолтымо, духовкышто але парыште кӱктымӧ кочкыш пайдале.
Изин-изин, кечеш 5-6 гана кочман. Вашкыде кочмо годым пайдале вещества-влак сайынрак шулыктаралтыт, да айдеме писынрак теммыжым шижеш. Рационым чын келыштарыза. У кочкышым тамлен ончыза, ойыртемалтше рецепт почеш кочкаш шолтыза.
Марий Элысе Тазалык аралтыш министерствын материалже негызеш ямдылыме.
https://www.freepik.com/ сайт гыч да министерствын архивше гыч налме фото-влак.