Ке‰еж сылнымутчо – могай моторын, чаткан, ныжылгын йо‰га. Теве ынде ныл ий чолга марий ¢дыр, мер пашае‰, «ВийАр» ушемын вуйлатышыже Алена Иванова «Кенеж сылнымутчо – Словесник лета» проектым илышыш шы‰дара. Тудо сылнымут сескем дене чолгыжшо ш¢ман-влакым шке йырже чумырен, марий сылнымутым вия‰дымашке нимогай виса денат висаш лийдыме надырым пышта.
Тений сылнымут семинар сорла тылзын 18-20 кечылаштыже Юлсер кундем Руш Шайра ялыште верланыше «М¢шыл ер» каныме базе пелен эртыш. Семинарлан П¢рт¢с-ава шкежак ямле кечым пºлеклен, возышо-влакым у саскам шочыкташ кумыла‰ден.
Вашлийын кутыралтымыжак мом шога!
Куан кумыл дене Шайра мландыш тошкалын, семинарист-влак каныме базын чатката пºртлашкыже верланышт. Ончылно – чапле лектышым сºрышº кум кече. Программе дене палыме лиймеке, кечывал кочкыш деч вара семинарым торжественно почмаш лие. Шушаш кум кечыште мом ыштышашым проектын озаже Алена Иванова ден З.М.Дудина палдарышт. Тыгак сылнымутчо-влакым черетан семинарын почылтмыжо дене Юлсер кундемысе администрацийым вуйлатышын социальный йодыш шотышто алмаштышыже Э.Н. Муравьева саламлаш толын.
Каласен кодымо шуэш, семинарышке т¢рлº ийготан-влак чумыргеныт. Тидыже тыгак лийшаш! Вет кугу опытан туныктышына-влак самырык тукым дене ваш э‰ертен пашам ыштат гын веле, паша лектыш т¢выргº лиеш. Меат вет ала-кº деч тунемшаш улына, лекше йодышым рашемден йодмо шуэш.
Икте-весе дене палыме лийме деч вара этнопсихолог Нина Геннадьевна Айварова «Уста е‰ могай?» лекцийым лудо. Чынак, шонаш таратыше теме. Ик ш¢лыш дене колыштын, кутырен, жап эртымымат шижаш ыш лий. А кастене – кинокас! Алена Иванован «Марийская рапсодия», В.Н. Акпатыреван «Как прекрасен этот мир» фильмлаштым чыланат ш¢м вургыжын ончышт. Каласен кодымо шуэш, пытартыш жапыште марий киноиндустрий палынак ончыко кая. Тек умбакыжат тыгак лиеш!
Паша кече мучашлалтын. Семинарын ик ошкылжым пе‰гыдын тошкалме.
Ваш-ваш э‰ертыде илаш ок лий (калык ой)
Тыгай девиз дене т¢‰але кокымшо тунемме кечына. Чынак, айдеме ваш э‰ертен, икте-весылан полшен ила гын веле виян лиеш, тудын кышаже ок йом. Ты шотышто культуролог, литературовед Ирина Садовина «Творчество на разных языках и между ними» лекцийым пеш о‰айын эртарыш. Тудо Сергей Чавайнын «Ото» почеламутшо негызеш возымо пашаж дене палдарыш. Моткоч о‰ай, шкешотан сылнымут произведений лектын.
Лекций деч вара самырык возышо-влакын пашаштым лончылымаш лие. Тидыже очыни, мыланна эн к¢лешан. Вет жапыштыже ончыктен-тºрлен-туныктен ойлымо шомак возаш-т¢‰алше-влаклан нимо дечат шерге. Садлан кугурак туныктышына-влакым чон пырткен колыштна, кажне шомакыштым шарнаш тыршенак ш¢м пелен поген оптышна. Самырык возышо-влаклан З.М.Дудина ден Р.И. Николаеван (Мардан Рая) сугыньмутышт нимо денат та‰астараш лийдыме шортньº пырче гай лие. Туныктен каласыме шомакыштым колыштын, ушыш келгын шы‰дарен возымо пашаштына кучылтшаш улына. Моткоч куанле ыле Л.Л.Александрован (Апчикова) возымо почеламутшым колышташ. 30 ий утла туныктымо пашаште тыршыше ты уста айдеме куд почеламут сборникым савыктен луктын. А почеламутшо моткоч проста йылме дене возымо, ушеш кодшо улыт. Куанен кугешнем шке кундемысе поэтна дене!
Тыгак шочмо йылмына верч чон й¢лышº филолог Наталья Венина кусарыме паша нерген каласкалыш. А Н.Г.Айварова «Айдеме. Усталык. Пагыт» теме дене тренингым эртарыш. О‰ай улмаш: ик темымак кок тукым кок семын шона. Содыки тыгай мероприятийышке т¢рлº ийготан-влакым чумыраш пайдале улмаш. Уло мом та‰астараш, икте-весылан умылтараш.
А кас велеш… Шайра курык т¢рым чевер кечын парчалаже ниялтыме годым М.Шкетан л¢меш марий драмтеатрын артистше-влак «Наследие» программе дене уло ялым шергылтарышт. Мурымаш, куштымаш, марий калыкнан т¢рлº пайрем й¢лажым модын ончыктен, верысе калыкын пагалымашыштым эшеат сулышт. Семинар кышкарыште тидыже, очыни эн чапле пºлек лие.
Кас кочкыш деч вара театрын артистше Михаил Александров «Актер мастарлык» мастер-классым эртарыш. Кузе сценыште шкем кучаш, л¢дмым чактараш туныктыш да актер пашаж дене палдарыш.
Кокымшо кечат моткоч пайдалын да т¢выргын эртыш.
Уэш вашлиймешке!
Кумшо кечым чыланат чон вургыжын вучышна. Вет таче семинарым иктешлыме деч вара чыланат Республикынан т¢рлº районлашкыже шаланена. Кум кече жапыште ик еш семын тыршен, тунемын, сылнымут садвечыште вашлийын, ойырлашыжат куштылгыжак огыл.
Иктешлымаш деч вара сертификатым кидыш налын, аксакална-влакын сугыньыштым чоныш шы‰дарен «Чавайнын корныж дене» экскурсийыш тарванышна. Сотнур т¢выра пºрт пелен почмо музейыш корным такыртен, ик жаплан марий литературын классикше илыме пагытыш пºртылна. Музей вуйлатыше В.В.Печникован моторын каласкалыме жапыште Чавайн дене пырля Шайра курык тайылышке шинчын пошкудо Морко мландымат эскерышна, тусо жапыш пºртылын, Сотнур кундемыште туныктымо жапшымат шарналтышна. Валентина Васильевна тугай лыжган, чаткан каласкала, шулен колыштат. Тау Тыланда, поро кумылан, сылнымут ш¢лышан уста Туныктышо!
Юлсер кундемыш толат гын, але вара Пºтьял кундемыште верланыше Шнуй Гурий черкын памашыштыже й¢штылде кает? Чоткар чочойлан вуйым савыде корным мº‰гº велыш лупшалат? Нигузе ок лий. Садлан чылан иквереш погынен, шнуй памаш в¢деш чывылген, Чоткар чочой деке Корамас мландыш корным такыртышна.
Ме, семинарист-влак моткоч кугу таум каласена «Ке‰еж сылнымутчо» проектын организаторжо-влаклан: Алена Иванова ден З,М.Дудиналан. Тау, о‰ай лекций-влаклан, пайдале вашлиймашлан, шуко уым пален налаш йºным пуышо экскурсий-влаклан. Тек умбакыжат ты проект самырык тукымым куштымаште ончыл верым налын шога, л¢млº серызе-влак дене пером кызыт гына кидыш налше самырык тукым коклаште пе‰гыде вашкылым ышта. А ме умбакыжат тыршаш, Тендан ¢шандам сулаш тыршаш т¢‰алына. А кызытеш… вес гана вашлиймешке!
Анжела Тимоева.
Волжск ола.
Фото-влакым https://vk.com/club196370885 лаштык гыч налме.