Юмылан ӱшаныдыме еҥ сарыште уке

Таче чыла гаяк ешыш «сар» шомак тӱкалтен пурен. Тудо ятыр еҥлан тургыжланымашым, кочо шинчавӱдым конден. Но эн нелыже передовойышто улшо салтак-влаклан. Могай шучко сӱретым ужаш, могай нелылыкым чыташ логалеш, шоналташат шучко. Тыгай годым ласкалыкым пӧртылташ, ӱшаным ешараш йӧратыме еш, шочмо кундем нерген шонымаш, гуманитарный полышым налмаш полшат. Кужэҥер районысо Тумньымучаш селаште илыше Актугановмыт ешымат СВО ӧрдыжеш коден огыл.

Кок шочшан еш

Людмила – кок шочшан самырык ава. Кызыт Кужэҥер посёлкышто кевытыште пашам ышта, Евгений пелашыже «Акашево» чыве фабрикыште электрогазосварщиклан тыршен. Вате-марийын 19 августышто ешым чумырымыштлан 13 ий темеш. Кугурак эргыштлан – 12 ий, изиракшылан – 8 ий. Коктынат Коҥганур кыдалаш школышто шинчымашым погат. Эльдар кугурак эргышт тыршен тунемеш, спорт дене кылым куча гын, Владиславлан тӱрлӧ конструкторым погаш, кид дене иктаж-мом ышташ утларак келша.

Элна йодеш гын…

Пелашем 2022 ий 28 сентябрьыште мемнан кундемысе мобилизоватлалтше рвезе-шамыч дене каен. Сельсовет гыч ӱдырамашын мый декем пурен да Женялан повестке толмо нерген увертарымекше, мый пашаште лийынам. Тидым колмеке, шинчавӱд вигак йогаш тӱҥалын. Пелашемлан йыҥгыртымек, сельсоветыш кудалынна. Мыланна сумкам погаш пел кече пуалтын. Чот ӧрмӧ дене мутланенат кертын огынал, вургемым, эмым, кочкышым писын погаш тыршенна.

Элым аралаш кӱлмым Женя умылен. Тудо Оренбург областьыште Тоцк олаште армийыште самоходно-артиллерийский полкышто служитлымыж годым КамАЗ дене боеприпасым шупшыктен, званийже младший сержант лийын. «Элна йодеш гын, полшыде огеш лий», – манын гына каласен, – ойла Людмила.

Кугурак эргышт ачаштын кушко кайымыжым пален, кугыеҥ-влакын мутланымыштым колын. Ужаташ кайыме кечын ача-аваж дене пырля Йошкар-Ола марте кудалын.

Евгений Ульяновскышто кок арня тунеммашым эртен, вара Херсон областьыште верланыше комендантский батальоныш логалын. Постышто шоген, эртен кайыше машинам шогалтен, документыштым терген. Шукерте огыл пӧръеҥым штурмовой отрядыш кусареныт.

Херсон кундемыште лиймыж годым чӱчкыдын йыҥгыртен гын, отрядыш куснымеке – шуэнрак. Эрге-шамычым аваж ден коважым колышташ, кертмышт семын полышкалаш ойла. Эльдар ешыштына пӧръеҥын тӱҥ сомылжылан вуйын шога. Кодшо ийын мый пашаште лийынам, а тудо коваж дене пырля пареҥгым луктыныт, тыгак шольыж дене пакчасаскаш вӱдым шават, шудым ышташ полшат. Икманаш, ачаштын шомакшым колыштыт, – палдара Людмила.

Вучымо жап

Салтакын отпускшо улыжат кок арня шуйна. Ты жапым кузе эртарымышт нерген йодыштым.

Сарзе-шамычлан ийлан кок гана отпуск пуалтеш. Ты жапым чон вургыж вучена. Женя 2022 ий сентябрьыште мобилизоватлылтын гын, отпускыш 2023 ий январьыште толын, вара – сентябрьыште. Пытартыш гана март мучаште лийын да 5 апрельыште каен.

Отпуск годым кажне шагатын, минутын, секундын шергакан улмыжым аклаш тунемынам, пелашемат тыгак, очыни. Эн ончычак чыла пӧръеҥ пашам шукта, кодшо жапшым мемнан дене эртара. Тыгак родо-шамыч Женям ужаш унала пурен лектыт.

Тудо мыйым моткоч чамана, сандене сарыште мо ышталтме нерген огеш каласкале. Еҥын шомакым колыштман огыл манеш, – ойла Л.Актуганова.

Кылым кучат

Марий Эл гыч кайыше салтак-влакын ава, ака, пелаш-влак шке коклаштышт кылым кучат. Людмила деке йыҥгыртат, кевытышкыже пурен мутланат. Пӧръеҥ-влак чылажымат кӧргыштӧ кучат гын, ӱдырамаш-влаклан шке шонымашыштым иктаж-кӧлан луктын каласаш кӱлеш, тыгай мутланымаш гычак лишыл еҥышт нерген уверым пален налыт.

Эрдене кынелаш да кастене шкет малаш возаш моткоч неле. Женя огеш сите. Кечывалым паша коклаште тиде кӱчык жаплан мондалтеш. Мӧҥгыштӧ улмем годым шинчавӱдым ончыкташ ом тӧчӧ, машина дене шкетын кудалмемгодым чоныштем погынышо ойгым шинчавӱд дене мушкаш эрыкым пуэм. Женя каласен: «Сарыште Юмылан ӱшаныдыме еҥ уке», сандене Юмылан пелештыман. Мый кажне кечын тидым шуктем, пелештымеке, чонлан куштылгынрак чучеш, – ойла Людмила.

Кертмышт семын полшат

СВО тӱҥалме годым калык салтак-влаклан кузе полшаш пален огыл. Кужэҥер посёлкышто илыше, Людмила Хлыстик, «Единство» поро кумылым ончыктымо фондым ыштымек, кевытлаште оксам погаш атым шынден. Людмила Актуганова Тумньымучаш села, Тумньымучаш да Коҥганур яллаште тыгай ате-влаклан вуйын шоген. Кевытче-шамыч дене отчётым ыштен, погымо оксам фондыш наҥгаен пуэн.

Отпускыш толшо салтак-влак дене гуманитаный полышым колтена. Коробкаш вынькым, мочылам, эмым, кофем, тамакым, носким оптена.

Чаманен каласаш кӱлеш, сар тӱҥалмеке, салтак-влаклан полшышо-влак шукын лийыныт гын, кызыт шагалемыныт. Шукынжо специальный боевой операций кайыме деке тунемыныт, тыглай илыш дене илат. Коклан чаманышын койыт, но куштылгын шонышат улыт. Кӧн лишыл еҥже тушман ваштареш кредалеш, тудо гына илышым чын умылен мошта, ойгым шижеш.Тыгак мый чӱчкыдын осал шомакым колаш тӱҥалынам. Салтак-влаклан шуко оксам тӱлымӧ нерген мутланат. Ондак тыгай ойым колмеке, ваштарешышт ойлаш тӧченам, вара тунем шуынам: чылалан чыным умылтараш огеш лий, – каласкала Л.Актуганова.

Кажне салтакна дене кугешнена. Нунылан шочмо кундемышке йӧратыме еш деке илыше да таза пӧртылаш тыланена.