«Йошкар-Олаште вий-куат ешаралтмым, шӱм-чон пеледалтмым шижам»

 — ойла Российысе киноактрисе Ирина Темичева.

«Фото на память» кинофильм гыч

28 декабрьыште кинематографист-влак да кино дене кылдалтше еҥ-шамыч ты искусствын тӱнямбал кечыжым палемденыт. Ты кечын 1895 ийыште Парижысе Капуцинок бульварысе «Гранд-кафеште» иза-шольо Люмьермытын войзымо пашашт икымше гана канде экран гоч ончыкталтын. Российысе кинематографийыште Марий Элыште шочын-кушшо артист-влак шукынжак огытыл, но икмыняржын лӱмжӧ элыштына кӱкшын йоҥгалтеш. Нунын коклаште – Йошкар-Олаште шочын-кушшо Ирина Темичева.

Ирина руш сериаллаште ятыр героиньын рольжым устан модын. Тачылан ты киноактрисын карьерыштыже 60 утла роль уло. «СТС» телеканал дене ончыкталтше «Кухня» комедийыште официантке Еван рольжо самырык ӱдырын талантшым утларак почын пуаш полшен. Тылеч вара Иринам тӱрлӧ мелодрамыште, комедийыште да кинон моло жанрыштыжат ужаш тӱҥалына: «Фото на память», «Кухня. Война за отель», «Большое небо», «Гудбай, Америка», «Андреевский флаг», «Записки отельера #Гельвеция», «Счастье меня найдёт», «Спецбат» да моло фильмлаштат.

Ирина дене кинош толмо корныжо, актёрын илышыже кузе эртыме да моло нергенат соцкыл гоч мутланенна.

Съёмко тат.

Ирина, тылеч ончыч Те музыклан да куштымашлан утларак шӱман лийында. «Русский размер» группышто муренда. Куштызо семын тӱня мучко гастроль дене коштында. Кузе кинош логалында да мо дене тудо тендам сымыстарен?

– Мый изинек творчествылан кумылан икшыве кушкынам. Мурымо, куштымо кружоклаште шуаралтынам. Сценым йӧратымаш мыйым Марий Эл Республикысе тӱвыра да сымыктыш колледжыш тунемаш конден. Колледж деч вара куштызо, мурызо семын тӱрлӧ кастингыште шкем тергенам. Самырык годым чылажымат ыштен ончымо, ум пален налме шуын. Тыге лектын, шонымаш ден пӱрымаш да илышыште вашлиялтше икмыняр тат мыйым киношко конденыт. Актёр семын мастарлыкем, моштымашем утларак палдырнен улмаш. Садлан кызыт мый пеҥгыдын каласен керта: шке верыште улам да йӧратыме сомылым шуктем.

«Город соблазнов» кинофильм гыч.

Икымше рольда могайрак лийын? Съёмко тат кузерак эртен? Мо дене тудо шарнымашеш кодын?

Тиде 2008 ийыште лийын. Тунам, «Город соблазнов» проектыш логалаш манын, пробыш миенам ыле. Икмыняр кече гыч мыйым налмышт нерген ойленыт. Конешне, кокымшо планан рольлан ойыреныт гынат, чоныштем куаныме кумыл озаланен. Ты проектыште элыштына кумдан чапланыше артист-влак модыныт. Садлан тургыжланымашат, вожылмашат лийыныт.

Съёмкын икымше кечыже Москваште, Воробьёвы курыкышто, эртен. Тудын деч ончыч артист-влаклан текстым пуат. Чот тургыжланымем дене мый кажне артистын шомакшым тунемынам. Сандене тиде тат южгунам порын шинча ончылнем сӱретлалтеш. Тылеч вара шке сценылан веле текстым тунемам.

– Модмо героиньыда-влак коклаште эн йӧратымыжым палемден кертыда мо?

Кажныже шке семынже чонемлан лишыл да шерге. Вет кино гоч ме айдемын сай да уда могыржым ужаш тунемына. Йоҥылыш-влак кӱшеш сай да поро пашалан кумылаҥына. Сандене киношто кеч «положительный», кеч «отрицательный» роль лийже, тӱҥжӧ – артист тудым ончышылан сайын намиен шуктышаш, иктаж-молан туныктышаш да шонаш таратышаш. Пытартыш пашам-влакым шергалаш гын, «Икымше» каналыште ончыкталтше «Андреевский флаг» киношто Катян рольжо мыланем моткоч лишыл. Ты ӱдырын койыш-шоктышыжат, ыштышаш сомылжат чонем сымыстарат. Киносо кеч-могай героинемын сай могыржым эреак кычалаш тыршем. Тудын койышыжым шымлем.

Артистын паша графикшым ончалаш гын, кажне кечын – съёмко, кастинг, тӱрлӧ проект-влак. Яра жап, очыни Тыланда пеш шерге?

Актрисе лияш мыланем моткоч келша. Ты профессий дене мыйым ваш ушымыжлан пӱрымашемлан кажне кечын тауштем. Каныш кече деч посна кеч-могай пашаеҥлан неле, актёрланат тыгак. Тений, мутлан, 26 кече каныш деч посна пашам ыштенам. Кок проектыште тӱҥ рольым модынам. Нуно кок олаште эртеныт. Малаш жап самолётышто веле лийын. Тыгодым эше текстым тунем шуктыман ыле. Но тыге пашам ышташ ок лий, организмлан, вуйлан каныш кӱлеш. Сандене ныл тылзылан ик гана вес элыш канаш миен толаш тыршем. Тыгак ешем, йолташем-влак дене жапым пайдалын эртараш кумылан улам.

Рольлан кӧра Ирина ӱпшым тыгай тӱсыш чиялтен.

– Рольлан кӧра тыланда вашталташ логалын мо? 

Лийын тыгай. Мый эре ошалге ӱпан коштынам. «Фото на память» кинолан ӱпем шемалге-кӱрен тӱсыш чиялташ кӱлын. Тидын шотышто моткоч тургыжланенам. Ӱп деч посна ом код гын йӧра манын шоненам. Съёмко эртымеке, эрлашыжымак шке тӱсемым пӧртылташ товатленам.  Но продюсер-влак мыланем шемалге тӱс келша маныныт да тудымак кодаш темленыт. Тылеч вара моло проектыште войзалтынам. Ынде вич ий шемалге ӱпан коштам.

Кумирда уло мо? Мо тендам вияҥаш да пашам ышташ кумылаҥда?

Мыйым талантан, уста, профессионал еҥ-влак кумылаҥдат. Тидын шотышто посна еҥым палемден ом керт. Но шонымашке шуаш тыршыше, шке пашаштым аклыше, улан тунемше, илыш дене тӧр ошкылшо чын да поро кумылан еҥ-влак дене эреак шуаралтме да вияҥме шуэш.

– Могай рольышто шкендам эше ужнеда?

Мый ынде 20-25 ияш самырык ӱдыр омыл. Сандене могай рольышто шкемым ужмо шотышто тыгерак каласем: мыланем чапле сценарий да профессионал командын воктенем улмыжо ик эн тӱҥлан шотлалтеш.

Ирина Йошкар-Олаште ачаж дене.

Йошкар-Ола – шочмо олада. Тышке чӱчкыдын толыда? Мом те тыште шижыда? Йӧратыме вер-влак улыт?

– Мый 50 наре элыште лийынам. Но шочмо Йошкар-Олашке толмекем, вий-куат ешаралтмым, шӱм-чон пеледалтмым эреак шижам. Сандене ты ола мыйын шочмо верем веле огыл, тыгак чонемын ик эн шерге ужашыже. Тыште авам ден ачам, йоча годсо йолташем-влак илат. Идалыклан ик гана мӧҥгӧ толын каяшак тыршем. Пытартыш гана Йошкар-Олан шочмо кечышкыже пелашем дене толынна ыле. Тунам ме площадьысе сценыште пырля муренна, мыйын шочмо оламым саламленна.

Йошкар-Ола, чынжымак, чот вашталтын. Какшан сер воктене эртыме годым йомакыште улмо гай веле чучеш. Чарла кремльыште, Брюгге набережныйыште лияш келша, Йошкин пырысат чоным савыра. Коллеге йолташем-влакланат олана нерген кумылын каласкалем. «Девочки не сдаются» проектыште продюсер-влаклан героинем Йошкар-Ола гыч манын ойлаш темленам. Тӱҥалтыш серийлаште лачшым тидын нерген ойлем да умбакыжат героиньын илышыже киношто лач ты ола гыч улмыж нерген каласкалалтеш.

Те могай национальностян улыда? Марий тӱвырам, йылмым паледа мо? Национальный кочкыш шотышто мом каласеда? 

Мый руш да татар калык-влакын шочшышт улам. Марий тӱвырам моткоч пагалем. «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбль дене кугешнем. Ты ансамбль Марий Элын чапшым тӱнямбал кӱкшытыштат сайын ончыкта.

Йылмым сайынжак ом пале, но икмыняр мутым умылем. Подкогыльо марий калыкын национальный кочкышыжлан шотлалтеш, тидымат палем.

Кино дене илышыштым кылдаш шонышо самырык ӱдыр-рвезе-влаклан мом каласеда ыле?

Эн ончыч илышдам кино дене кылдаш шонеда але укем умылаш тыланем. Вет ты профессий куштылгыжак огыл, тудын тӱрлӧ шӧрынжо уло. Нимо деч лӱдман огыл, илышыште вашлиялтше нелылык-влак тендам шонымашкыда шуаш тыршыше, виян лияш туныктат. Кугу ола дечат ӧрман огыл, тӱрлӧ шӧрыныштӧ шуаралтман. Йӧн лектеш гын, тудым кид-йол дене «руалтыман».

– Ирина Темичеван могай койыш-шоктышыжо тыланда келша, могайже уке?

– Тыште, очыни, чот поро кумылан улмем нерген ойлен кертам. Тыгай койыш-шоктыш, мутат уке, сай. Но южгунам изиш осалрак лийман, ваштарешат ойлен моштыман. Тидланже мыланем эше тунемман.

– Актрисе огыл гын, кызыт кӧ лийыда ыле?

Паша деч лӱддымӧ  кеч-могай еҥ, очыни,  шке профессийыштыже пашам ыштен кертеш, мыят тыгак. Актрисе огыл гын, кевытыштат, сварщикланат, мурызыланат, куштызыланат ыштен сеҥем ыле дыр. Вет тӱҥжӧ – шуктымо сомыл чонлан лишыл лийшаш, куандарышаш. А мыйын кызыт лачшым тыге.

– Ирина, моткоч кугу тау жапым ойырымыланда. Шушаш У ий дене Тендам шокшын саламлем да чыла сайым да ятыр роль-влакым тыланем!