Писатель Захар Прилепинын СВО участник-влаклан пӧлеклалтше кумшо книгаштыже («Честь наивысшая – носить русский мундир» маналтеш) СВО-што вуйым пыштыше С.Коротковын пелашыжын историйже да сусырген пӧртылшӧ Д.Дубниковын историйышт савыкталтыныт манын возенна ыле.
А 30 ийым темымыж годым Дима Москошто лийын, сандене книган презентацийышкыже миен толын.
Тукымжым ок шӱктаре
Таче Дмитрий дене палымым ыштена. Тудын «Йошкар-Олаште шочынам» манмыжлан «Фамилиетше Шернур кундемысе манын вашештышымат» шке кугезе кочаж нерген каласкалаш тӱҥале.
Дмитрийын кугезе кочаже, Аркадий Михайлович Дубников, 1945 ийыште Чехословакий ваштареш кредалын, диверсионный группын командирже лийын. Тиде отряд 47 кече тушман дене тавадаҥ шоген да сеҥен кертын. Марий салтакын боевой наградыжат ятыр лийын, эсогыл Чехословакийын «Отличий знакше» дене палемдалтын. А йотэлысе Прасек посёлко ветераным почётный гражданинже семын аклен.
Тукымжо дене СВО-ш шке кумылын кайыше да «Ахмат» подразделенийыште служитлыше Д.Дубников кугешна. А шкенжын оҥыштыжо Жуковын медальже йолгыжеш.
Серёга йолташыже
Д.Дубниковын ойлымыж почеш, пырыс пий деч шукырак. Сандене пырыс дене илымым пиаллан шотленыт. Пӧръеҥ пырыс дене келшен, тудлан Шернур кундем гыч улшо Серёган лӱмжым пуэныт. Шем тӱсан, топката суртвольык Дималан мӧҥгыжым да Барсик пырысыштым ушештарен. Тидын нергенак СВО участникын ик историйже савыкталтын:
– 2024 ий февральыште ме кандаш кече вӱд деч посна шинченна. Пуйто лӱмынак лум ден йӱрат лийын огытыл. 9 шагатлан пунчальым: кӱлеш каяш вӱдлан. Блиндаж гыч лекташ тӱҥалынам, а пырыс тидым ышташ огеш пу, мыйын ӱмбак сырен онча да кычкырла. Мый ойлем: «Серёга, тый чечас мемнан позицийнам тушманлан шижтарет!» Нимоат ок полшо. Тудым сеҥенак, лектын гына шогальым, лийшашлык верышкем снаряд толын возо. Мӧҥгеш пурышымат, пырыслан маньым: «Серёга, мый чыла умылышым». Блиндажыш пурышым, пырыс – почешем.
Юмо дене пырля
Д.Дубниковын каласкалыме вес историят книгалан кӧра кумдан палымыш савырнен. Тушто спецоперацийын участникше Юмылан ӱшаныме да фронтышто чудо лийын кертме нерген ойла.
Диман шевроныштыжо Архангел Михаилым келыштарыме, тыгак молитва книга эре пеленже коштын. А ик шошо кечын салтак порылан поро дене вашештат манмым шижын.
Вет Йошкар-Ола рвезын служитлыме подразделенийжым авырен налыныт, дрон да артиллерий дене чарныде лӱйкаленыт. Тыге тудо боевой йолташыже-влак дене пырля 86 кечылан ик верыште кодыныт. Тунам ветеран 20 килолан каҥгештын да улыжат 42 килограмм лийын.
Ты 86 кечыште мом кочкын иленыт? Подваллаште мумо икмыняр ий ончыч консервироватлыме киярым, помидорым… Икманаш, мом муыныт. А вареньылан гын, путырак чот куаненыт, кеч тудо шушо да тунарак тамле лийын. Тидлан кӧра кызытат пурлмо кинде катышым ӱстембалан ок код, пудыргыжым поген, умшашкыже пышта.
А кунам саде авырен налме вер гыч лектын кертмеке, шурпам шолтеныт. Тунам Дима тудым теммешкыжак кочкын шын, эсогыл кандаш талиҥгам. Тунамак мончам олтеныт улмаш, тушко каен да йӧрлын.
– Эрдене эрак кочкышлан ошкылмо годым ондак сусыргышо-влакым эвакуироватлыме верым тергаш кайышым. Ик подвалыш пурышым. Йыр ончалын, Николай Чудотворецын юмоҥажым ужым. Тиде образ мӧҥгысӧ юмылук гыч огыл, а черке гыч лийын – вет мемнан штабнат черке йымалне верланен. «Карабах» йолташемлан мый дечем посна кай маньым, а шкеже ты юмоҥам налын, тудым кучен куржам. Ӱмбакем миномёт дене пешак лӱйкалат. Очыни, тушман раш огешат умыло: тул коклаште руш салтак Николай Чудотворецын юмоҥаж дене куржеш, – каласкала Дима.
Варажым тудо юмоҥам арален кертын. Позицийыш пӧртылмыж годым трукышто дрон дене гранатым кудалтеныт. Землякнам омса аҥ арален коден. Дмитрий тидыже Николай Чудотворецын полшымыж дене лийын манеш.
«Визытанлан» тунемын
Д.Дубников 28-ше номеран лицейым тунем пытарен. Марий Элыште книга презентаций эртаралтме годым историй дене рвезым туныктышо Оксана Викторовна Тулюлюк толын ыле.
Дима могайрак тунемше лийын манмылан шылтыде каласыш:
– Кунам Герой дене вашлиймашыш каена манын увертарышт, шонкалаш тӱҥальым. Тудо йӧршеш вашталтын огыл. Сай шарнымаш гына кодын. 5-6-шо класслаште иктаҥаш рвезе-влак дене пырля хулиган койышымат ончыктен, моло семынже лийынат ок керт, шонем. Вес еҥым сырыктен да уда шомакым ойлен кертмыжым ужын омыл.
Дима, мый тыйын туныктет лийме дене кугешнем. Куанем: ме Геройым ужын да тудлан йодышым пуэн кертына. А тудо тугак тыматлын йодыш-влаклан вашештен мошта.
Ондак да кызыт
Тусо да кызытсе илыш вашталтыт гынат, салтак поро кумыл сомылым кызытат шукташ тырша. Яра жапыште тунемше-влак дене Патырлык урокым эртара, патриотический месячникым почмаштат лийын.
– Передовойышто улмо годым черланымат огыл, нер йогымым, кокырымым омат пале – тушто тидын нерген отат шоно. Чылажымат кызыт аклаш тӱҥалынам. Гуманитарный грузлан тауштымо шуэш. Пондашым нӱжаш жапна лийын огыл, но тидын годымак кӱлшан средства ятырак уло.
Меж носкин пайдале улмыжым фронтышто гына умыленам. Ик посылке гыч тудым шкаланем налаш пернен. Ава-кована-шамыч пидын чиктымыштым, мемнан верч тургыжланымыштым кызыт вес семын аклем.
Тыгак Краснодар край гыч толшо Анжелан серышым пеленем коштыктенам. Кызытат тудым шуэн омыл, пашаштем пижыктенам. А носкижым йолташем-шамычлан пуэн коденам, нунылан кӱлешанрак, – каласкалыш ветеран.
Спецопераций гыч толмеке, Дмитрий 1 июньышто ӱдырым налын, кеч тиддеч ончыч пырля иленыт гынат. «Защитники Отечества» фондын Марий Элысе пӧлкажын полшымыж дене пашам муын. Кызыт МЧС-ыште автотранспортный обеспечений шотышто вуйлатышылан пашам ышта. Тылеч посна информатикым да информационный технологийым туныктышылан МарГУ-ш тунемаш пурен.
Эльвира Терентьева.
Авторын фотожо.
Снимкыште: Д.Дубников туныктышыжо О.Тулюлюк дене пырля.