Икшыве – илышын негызше

Фоминыхмыт вате-марий

У Торъял район Токтарсола ялыште илыше Юрий Григорьевич ден Светлана Николаевна Фоминыхмыт ныл икшывылан ача-авам алмаштеныт, чон шокшым пöлекленыт.

Морко район Лапшар ялыште шочын-кушшо Светлана Николаевна еш пиалым У Торъял районысо Токтарсола ялыште муын. Вате-марийын кум икшывышт уло. Сергей эргышт У Торъял посёлкышто окнам, омсам шындыме «Фаворит» организацийым вуйлата. Надя ӱдырышт – соцпашаеҥ. А изирак Таня ӱдырышт Я.Эшпай лӱмеш Марий филармонийысе «Марий Эл» кугыжаныш ансамбльын оркестрыштыже шокта. Светлана Николаевна соцпашаеҥ гын, пелашыже – чоҥышо. Кызыт тудо Киров областьышке пашам ышташ кудалыштеш.

Фоминыхмыт ешын ыштыме суапле пашашт нерген кум ий ончыч газетыштына возенна. Тунам Юрий Григорьевич ден Светлана Николаевна Кужэҥер кундем гыч изак-шоляк рвезе-влакым ешыш налыныт ыле. Саша ден Давид ты ешлан вашке тунемын шуыныт, тыште чон-ласкалыкым муыныт. Вате-марий нине йоча-влакым шке шочшышт гай чаманеныт, йöратеныт. Кызыт рвезе-влак кушкын шуыныт. Саша 7-ше классыште, Давид 2-шо классыште тунемыт.

«Таня ӱдырнан Йошкар-Олашке тунемаш кайымыж деч вара йоҥгыдо, кугу пöртыштö пелашем дене коктын кодна.  Ешышке йочам налаш шонымаш шочо. Тудын нерген пелашем ден шочшем-влаклан ойлышым. Иктыжат тореш ыш лий», – ойла Светлан Николаевна.

Варарак нуно эше кок ӱдырым ешышке налаш шоненыт. 2016 ийыште вате-марий шке районысо пошкудо Тошто Торъял ял гыч кок ӱдырлан ача-авам алмаштеныт.

«Вика ден Алина акак-шӱжарак улыт. Нуно ий почела шочыныт. Икшыве-влакым ончен кертдымыжлан кöра шочмо аваштым йочам ончымо права деч посна коденыт. Ӱдыр-влак У Торъял посёлкысо эмлымверыште лийыныт. Нине икшыве-влак нерген пален налмеке, ик жап чонем чон олмышто огыл ыле. Вара ӱдыр-влакым ончалаш эмлымверышке мийышым. Нуно вигак келшеныт. Мыйым ужынытат, лишкем содор куржын тольыч. Пуйто мыйым шукертсек палат. Августышто ешышке кондышна. Сентябрьыште Викам Токтарсола школышко 1-ше классышке тунемаш колтышна, Алинам йочасадышке пуышна. Ӱдыр-влак марла моштат гынат, рушла мутланат.

Тений август мучаште  ӱдыр-влак деке шочмо авашт толын кайыш. Чияшышт вургемым наледен. Аваштым ужын, мӱгырен шорташ тӱҥалыт манын лӱдынам ыле. Авашт дене чеверласышт, но ышт шорт. Тидлан чот öрынам. Тугеже йоча-влак мемнан деке чот тунемыныт. Вет изишт годсек ешыште уто-ситым ужыныт, чыла шарнат.

Виктория кызыт Йошкар-Оласе президент школышто 4-ше классыште тунемеш. Алина шкенан ялысе школышко 3-шо классышке коштеш. Токтарсола школ пелен Э.Сапаев лӱмеш сымыктыш школын пöлкаже уло. Алина тушко кок ий кушташ тунемаш коштеш. Ончаш налме Давид эргынат тыште мастарлыкшым нöлта. Тудо баян дене шокташ тунемеш», – ойла Светлана Николаевна.

Кок изи ӱдырым ешышке ончаш налмеке, ик жап нелылык лектын. Ты суртышто кушшо кок рвезе нине ӱдыр-влакым вес семынрак  онченыт. Саша ӱдыр-влак деке вашке тунемын шуын, а Давид нунылан ик жап сырен коштын, тунам аваж денат мутланен огыл. Ача-авашт йыр пöрдшö ӱдыр-влакым ончен, пуйто тудым ача-авашт шагалрак йöратат манын шке семынже шонен. Но йоча чон кӱ огыл, Давидын шыде кумылжо вашке шулен, Вика ден Алиналан тунемын шуын. Кызыт нуным икте-весышт деч ойыраш огеш лий. Шочмо ака-иза-шольо-шӱжар семын ваш келшен, умылен илат. Йошкар-Олаште тунемше Виктория деке чӱчкыдын йыҥгыртат, каныш кечын толмыжым вучат.

«Ӱдыр-влак пашалан тале, писе улыт. Тунемашат тыршат, сӱретлаш йöратат. Нуным эре туныктен шогыман. Йоча-влакым пашам ышташ туныктем. Икте кӱмыж-совлам мушкеш, а весе кӱварым ӱштеш. Кажныже могай-гынат пашам шукта.

Йоча-влак чыланат поро кумылан улыт. Тӱҥжö – нуным туныктен лукташ, йол ӱмбак шогалташ. Чытышна сита, шонем. Ачай-авай манмыштак мом шога! Пелашем – мылам кугу эҥертыш», – ойла озавате.

Фоминыхмыт тений кухньым кумдаҥден чоҥеныт. Ончыкылыклан кокымшо пачашым ышташ шонат. Вате-марий шуко вольыкым: кок ушкалым, кок презым, сöснам – ашнат, тыгак  чыве ятыр.

Светлана Николаевна ден Юрий Григорьевичын ыштыме пашашт суапле. Тыгай еҥ-влак дене кугешныман, нуным пагалыман. Илышыште титакдыме, поро чонан икшыве-влакым еҥ икшыве манын шоналтыде йöратат, чаманат, ончыкылыкышт верч тургыжланен илат.