М.Шкетан лӱмеш театрыште икмыняр вате-марий пырля пашам ышта. Южо ешыште коктынат артист улыт, южыштын тӱрлӧ вес пашам шуктат. Теве Асмаевмыт ешыште Артём – Марий Эл Республикын сулло артистше, а Оксана тыштак режиссёрын полышкалышыжлан пашам ышта да спектакль-влакым рушла гыч марлашке кусарен лудеш.
ИК ШКОЛЫШТО ТУНЕМЫНЫТ
Ты ешым шукертак палем. Палем эше келшаш тӱҥалмышт годсек. Коктынат Пошкырт кундем Мишкан район гыч улыт. Артём – Тӧлдӧ ял гыч, а Оксана – пошкудо Чорай села гыч. Ик школыштак тунемыныт. Но тунам икте-весым пешыжак шекланен огытыл, ик ийлан изирак Оксана кугураквлакым утларакшым «Шыже бал», 8 Март смотр-конкурс годым гына пеш тӱткын эскерен, нунын ӱмбак конкурент семын ончен.
А вара Артёмын корныжо Москошко М.Щепкин лӱмеш кӱшыл театральный училищыш шуйнен, Оксана школ деч вара Йошкар-Олашке толын да Н.Крупская лӱмеш пединститутыш тунемаш пурен. Коча-кова дене кушшо ӱдыр Йошкар-Олаште илыше аваж (Елизавета Андреевам шукын мурызо семын палена, «Гармонь» ансамбль денат пырля выступатлен) дене пырля илаш тӱҥалын. Но ӱдыржым туныктен лукташ окса ситышын лийже манын, аваже Йӱдвелыш лектын кудалын. Тылзе тушто пашам ыштен, тылзе – ЙошкарОлаште. Тыге Оксана студент годсекак шкем шке ончаш, шкалан ӱшанаш, пеҥгыде лияш тунемын.
ПЕЛЕДЫШ АРШАШ «ТИТАКАН»?
Самырык-влак икте-весым Йошкар-Олаште уэш ужыныт да йӧратен шынденыт. Артёмын Моско гыч тунем толмеке, Оксана студент-влак дене пырля (тудо старосто лийын да уло группыжым театрыш кондыштарен) М.Шкетан лӱмеш театрыш «Эрэҥер»
спектакльыш миен да рвезылан пеледышым кучыктен. Ты жапым Артём тыге шарналта:
– Ончем, сценышке мотор ӱдыр шыргыжалын кӱза. Алакушто тудым ужмем гай чучеш. Кушто ужынам, шонем. Мылам пеледыш аршашым кучыктыш да йӱксыла залыш волыш. Тунамак чонем ала-кузе вургыжаш тӱҥале. Вара шарналтышым: мутлан кӱсеныш пурыдымо ты ӱдыр дене ик жапыштырак Чорай школышто тунемыннас.
Артёмын Алексей Ялаев йолташыже уло (рвезын ачаже Тӧлдӧ гычак). Тудын родо-тукымжо дене Оксанат пеш келшен. Тыге пырля чӱчкыдын вашлийыныт. Тунам ӱдыр-каче коклаште йӧратымаш эше чотрак ылыжын.
А вара кеҥежым сӱаным ышташ кутырен келшеныт. Но июнь кыдалне Артёмын аваже черланен, 60 ияшак ош тӱня гыч каен колтен. Сӱан шӱкалалтын. «Тиде ийын сӱаным ышташ шотлан ок тол чай», – шоналтеныт самырык-влак. «Колышо почеш кайыман огыл, сӱан лийшаш», – каласен тунам Артёмын ачаже. Тыге ЙошкарОлаште чапле сӱан гӱжлен. «Мый марлан ош костюм дене лектам, сӱан тувырым ом чий», – ойлен Оксана. Садлан сылне ош тувыран оръеҥым ужмеке, Артём, шке манмыжла, изиш гына ушыжым йомдарен огыл: Оксана тынар чот моторын койын.
АЧА-АВА СУРТЫШТО
Еш нерген ойлаш гын, Артёмын ача-аваже колхозник лийыныт, ачаже эре фермыште ыштен: ончыч шорыкым ончымаште, вара – тунам ӧрдыктарымаште. Артём, шорыкым тӱредмеке, межым вискален, поген оптымыжым да вара кугураквлак дене пырля Мишканыш сдатлаш кайымыштым тачат шарна. Аваже шала пашаш коштын.
Ача-ава йоча-шамычым чыла шотыштат шотан лияш, кугуракым пагалаш, пашам ышташ туныктеныт. Артём ешыште – эн изиже. Акаже пошкудо Кульчубай ялыште ешым поген, 80 ийым эрталтыше ачаштым онча, а Денис изаже шуко жап Марий Элыштак илен. Жал, ӱмаште декабрь тӱҥалтыште уло ешге, аварийыш логалын, илыш дене чеверласеныт (шарнеда чай Чебоксарыш кайыме корнышто лийше туткарым. Тунам писын чошышо машина шке корныж дене ласкан кудалше «Рено Логаныш» миен керылтын, тушто Денисын ешыже улмаш). Асмаевмытым ты туткар чотак ойгандарен.
«Денисын ешыжге ты тӱня гыч кайымеке, Йошкар-Олаште ала-могай лишылым йомдарымыла чучеш. Туп дене эҥерташ йӧршӧ еҥ уке. Пуйто ала-кӧ огеш сите, чонышто пусталык шижалтеш», – ойлат Асмаевмыт.
Ялыште ача-ава суртым кызыт Артём куча, воктенжак изажлан ойырымо мландымат Оксана дене коктынак эрыктат. Пӧртым уэмден шынденыт, мончам, вӱтам чоҥеныт. Кеҥеж отпуск жапым туштак эртарат. «Чон шочмо верыш шупшеш. Мый шочмо кундемем деч посна иленжат ом керт. Пенсийыш лекмеке, тушкак каяш шонена», – пелештыш Оксана. Чорайыште Оксанан аваже ила. Тудат ӱдыр-веҥым да уныка-влакым вуча.
ОЗАВАТЕ КИДПАШАЛАН МАСТАР
Асмаевмыт еш кок ӱдырым ончен кушта. Арина ЙошкарОлаште медколледжым тунем лектын. Кызыт ик кугу олаште пашам ышта. Ачаава пелен нылымше классыш коштшо Дарина ӱдырышт кушкеш.
Оксана кидпашалан пеш уста: тувырым тӱрла, марий узоран пижым, кофтым да молымат пидеш, крючок дене шинчылтеш.
Артёмынат кид-йолжо чылалан толеш. Тудын ялыш мийымыжым чылан вучат. Пошкудо-влак я иктым, я весым ыштыктынешт. Савам теве чылан шумен, пӱсемден огыт мошто. А Артём ты сомылым моткоч сайын ышта. Оксанан йӧратыме пашаже: сава дене шудым солаш. Но лач Артёмын пӱсемдыме саваж дене гына.
Идалык мучко эре Пошкырт кундемыш, ялыш коштын огыт керт. А тыште Волжский районышто Оксанан аважын Валентина йолташ ӱдыржӧ уло. Асмаевмыт тудым шкеныштланак шотлат. Чӱчкыдын Валя кокашт деке мият, тӱрлӧ сомылкам ышташ полшат, мончаш пурат.
Лийын жап, кунам Асмаевмыт еш Уфашке илаш куснен. Йошкар-Оласе пачерыштым ужален, тушто илыме верым налыныт. Артём ик театрыште пашам ыштен. Лу ий гыч уэш М.Шкетан лӱмеш театрыш пӧртылын. Име кушко, шӱртат тушко манмыла, ик жап гыч ешыжымат пеленжак конден.
Тӱняште идеальный еш уке. Кажне ешыште садак южгунам ӱчашымаш, вурседылмаш лектыт. Но… Но икте-весым умылен да жаплен, пагален да проститлен илыме годым кеч-могай нелылыкым сеҥен лекташ лиеш. Тӱҥжӧ палыман: ешын пӱрымашыже – шкенан кидыште.
Ирина СТЕПАНОВА.
Еш альбом гыч налме фото.