Ялысе изирак школын – шке ямже. Тушто мӧҥгысӧ гай чонлан ласкан чучеш, туныктышо ден тунемше-шамычат икте-весыштым сайын палат, ик еш гаяк улыт.
Морко район Эҥерсола школыштат – тыгак. Теве эрге-влак школ кудывечысе шаршудышто перемен жаплан мечым чумаш лектыныт. Ӧрдыжтырак ӱдыр-влак погыненыт да ала-мом пеш оҥайым каласкалат. Оза семын мемнам директор Н.В.Анисимова вашлие да, «Корно деч вара айста чайым йӱына», манын кочмыверыш ӱжын наҥгайыш.
Эре тамлын пукшат
Тушто Римма Николаевна ден Ирина Валентиновна Подбойкинамыт (пошкудо Элекэҥер ялыш изак-шоляклан марлан лектыныт) йоча-влаклан кечывал кочкышым ямдылат ыле.
Римма Николаевна 20 ий наре пашам ышта гын, Ирина Валентиновна – 30 ий утла. Нунылан паша верыште куд шагатат пелылан лийман. Кок шагат жапыште ӱдыр-рвезе-влаклан эр кочкышым шолтен шуктат. Да кечывал сийым ямдылаш тӱҥалыт веле. Тунемше-шамыч ковышта, тыгак чыве шӱрым йӧратен кочкыт манын палемдышт повар-влак.
Тыршыше да пашаче улыт
Школ директор улам манын, Н.В.Анисимова кабинетыште ок шинчылт. Надежда Васильевна шке пашажымат шукта, йоча-влакымат туныкта, туфльыжым кемлан вашталта да пакчашкат пашам ышташ лектеш.
Эҥерсола школыш тудо, Н.Крупская лӱмеш марий пединститутын студенткыже, 1988 ийыштак толын. Вес ийынжат практикым эрташ тиде школым ойырен. Кок ий жапыште йоча-влак, школ дек тынар чот тунемалтын, дипломым налмекат тышкак пашаш кодын.
– Ачамат Василий Иванович Сошин ты кундемысе Вончӱмбал школышто математике ден физикым туныктен, Коркатово воктенысе Йошкарэҥер ял гыч пашаш коштын. «Молан Коркатово школыш пашаш от кай? Мӧҥгет пеленак, служебный пачерым пуат», – ойленыт мыланем районысо образований отделыште. А мый тиде школым, йоча-влакым тынар чот йӧратен шуктенам. Кызыт пашаш автобус дене кудалыштам, а самырыкем годым эре йолын коштынам, поран годым кыдал марте лумым келаш логалын, – каласкала Н.В.Анисимова.
Надежда Васильевнан пашаш толмыж почеш Эҥерсола школ кыдалашлан шотлалтын, тунемшыжат ятыр коштын, южо классше эсогыл кокыт денат лийын. А кызыт тӱҥ школыш Эҥерсола да пошкудо Элкэҥер, Кӱчыкэҥер, Вончӱмбал ялла гыч 52 ӱдыр-рвезе коштеш. Нуным школ автобус шупшыкта. Школышто 11 туныктышо пашам ышта.
Йоча-влакын ятыр жапыштым интернет налеш гынат, чылан тунемаш тыршыше улыт манын палемдыш Надежда Васильевна. Пашаче койышышт денат ойыртемалтыт. Школ кумдык изижак огыл, тушто пакчасаскам куштат, тӱрлӧ мотор пеледышым шындат, тидлан росотам шкеак ямдылат. Чыла пашам, рӱж погынен лектын, пырля ыштат. «Огым» манше уке.
Татьяна Тихонова 7-ше классыш коштеш. Тыршен тунемеш, садлан дневникыштыже утларакшым «нылытан» ден «визытан»-влак гына улыт.
Тудлан литератур, физкультур урок-влак утларак келшат. Школ деч вара ӱдыр юридический образованийым налнеже, тидлан кызытак ямдылалт шога.
7-ше классыште тунемше Степан Александров марий литератур ден руш йылме, физкультур ден технологий урок-влакым поснак йӧрата.
Ик эн келшыше сылнымут произведенийже – М.Шкетанын «Ече» ойлымашыже. Степанлан ӱстембал теннис дене модаш келша, спортын ты видше дене районысо таҥасымашлаштат шкенжым терга. Школ деч вара рвезе ача-аважлан сурт сомылкам ышташ полша да йолташыже-влак дене пырля яндар южышто жапым эртара.
Тоштерышт уло
Эҥерсола школышто тоштер ондакак лийын. Вара тудо ик жаплан петырналтын улмаш. А кызыт тушко экспонат-влакым уэш чумыреныт. Пурен шогалат, ик могыр пырдыжыште вераҥдыме стендыште – Шочмо эл верч СВО-што вуйыштым пыштыше-влакын (Морко кундемын шочшыжо-шамычын) фотошт. Кызыт шке порысым шуктышо-шамычланат посна верым ойырымо.
Тоштерыште ятыр тошто арверым ужаш лиеш. Теве ондакысе куымо станок, марий калыкын илыш-кучышыж дене палдарыше моло арвер. Эн пытартышлан кондымо ик кугу арвер – Вончӱмбал ял гыч шондык. Тоштерым пойдараш кумылан-влак ятырын улыт, мом-гынат эре конден шогат. Лишыл жапыште тусо ик яра пырдыжеш ожнысо илыш дене палдарыше стендым ямдылаш шонат.
Школышто тунемше-влаклан чыла условийым келыштарыме. «Образований» нацпроект почеш у технике ойыралтеш. Лишыл жапыште эше 21 ноутбукым пуышаш улыт манын палемдыш директор. Икте шӱлыкаҥда: тышке пашаш толаш кумылан самырык туныктышо-влак уке улыт.
Вашке школлаште пытартыш йыҥгыр йоҥгалтеш. Эҥерсола школыштат тиде кечылан чон вургыж ямдылалтыт. Тений 9-ше классым … ӱдыр-рвезе тунем пытара. А вара школ шке омсажым тунемшыже-влаклан шыже марте петыра.
Авторын да И.Речкинын фотошт.