Тиде кечылаште «Россий 1» канал дене «Скажи правду» сериал кая. Тудын режиссёржо – Андрей Эшпай. Фильмлан семым ӱдыржӧ Мария Эшпай возен.
Тиде кечылаште Йошкар-Олаште самырык музыкант-влаклан А.Я.Эшпай лӱмеш нылымше тӱнямбал конкурс-фестиваль эртаралтын. Тушто жюриште тӱнямбалне палыме пианистке, композитор Андрей Эшпайын (композитор Яков Эшпайын эргыже) уныкаже Мария Эшпай лийын. Ме туддене конкурс годым перерывыште вашлийын мутланышна.
Палемдена: Мария Эшпайын ачаже – палыме кинорежиссёр Андрей Эшпай, аваже – чапланыше актрисе Евгения Симонова. Мария 1986 ийыште Москошто шочын. Москосо консерваторий пеленысе Академический музыкальный училищыште профессор И.В.Осипов дене тунемын. Тудак ӱдырын талантшым почаш полшен. Тиде жапыштак Лондонышто North London Piano Festival мероприятийыште сеҥен. Ты олаштак Святой Мартинын соборыштыжо шоктен. Моско консерваторийым тунем лекмеке, 2011 ийыште Данийыш кая да Орхус оласе (ты элыште кугыт дене кокымшо ола) музыкальный академий пеленысе аспирантурышто шинчымашым налеш.
Тудо сольно гына огеш выступатле, тыгак ансамбльыштат шокта. Консерваторийыште тунеммыж годымак «Eshpaitrio” триошто шоктен. Мария — престижан шуко конкурсын лауреатше. Российыште гына огыл, Английысе, Италийысе, Германийысе, Грецийысе, Данийысе, Америкысе да Францийысе конкурслаште участвоватлен.
— Мария, тый моткоч талантан ешыште шочынат. Чыланат палыме еҥ-влак улыт. Тыйым ава-ачат кузе воспитатленыт?
— Моло ава-ача семынак. Нуно вет тыгаяк проста улыт. Кунамже вурсалташат логалын. Ачам ден авам 30 ий наре пырля улыт гынат, кызытат икте-весыштым моткоч йӧратат, ик мут, шинчаончалтыш гычак умылат. Кызытат нунылан коктын гына кодаш келша. Южгунам романтике сынан кас кочкышым эртарат. Нунын верч куанем.
Йоча жапыште кажне каникулым эреак Моско воктене кочам ден ковамын дачыштышт эртарыме. Садлан ковам ден кочамат мемнам воспитатлымаште надырышт кугу.
Кочам, Андрей Яковлевич, 2015 ийыште колен. Пуйто тиде шукерте огыл лийын. Тудо кызытат эре пеленем гай чучеш. Шарнем, кочам мыланна кажне кечын Марий Эл, Йошкар-Ола, Какшамарий нерген ойлен. Ик кечынат тидым ойлыде кертын огыл. Тудо шочмо кундемжым чотак йӧратен, чӱчкыдын тышке толын каяш тыршен. Садланак, очыни, Марий Элыштат тудым пагалат. (Мариян шинчавӱдшат лекте. Авт.)
— Шкеже Марий Элыш мынярымше гана толынат?
— Кокымшо гана. Лу ий ончыч ачам дене кочам нерген «Воды текут» фильмым войзаш толыннна ыле. Тунам Какшамарийыште, Йошкар-Олаште лийме. Чыным ойлаш гын, тышке мыйын эре толмем шуэш. Эше ик гана Какшамарийым ужмо, марий калык нерген шукырак пален налме, марий муро, сем-влакым колыштмо шуэш. Йӧн лиеш гын, эше толаш тыршем.
— Лудынам ыле, тый изинекак музык дене заниматлаш тӱҥалынат? Мыняр ияш гыч?
— Ныл ий эрталтен мыйым музыкальный школыш наҥгаеныт. Тӱҥалтыште пианино воктен шинчылташ нимогай кумылем лийын огыл. Йочан вет эре модмыжо шуэш. Дачыштат чӱчкыдын рояль йымак шылын шинчына ыле. Но ача-авам эре тунемашак кӱлеш манын ойленыт. А вара шкежат музыкым йӧратен шынденам. Кочам ден ковамат тидлан кумылаҥден шогеныт. Ковам, Александра Михайловна, аспирантурышто фортепьяно классым тунем лектын. Тудо мемнан дене чотак заниматлен. А кочам колышт коштеш, воктек толеш да ойла ыле. «Ну, Маша, кузе тынар кужун репетироватлаш лиеш? Тыге сай огыл. Айда тылат шоктен ончыктем». Шокташ тӱҥалеш, ик-кок нотым налеш да вигак шке семынже импровизацийым ышташ тӱҥалын.
— Акат, актрисе Зоя Кайдановская, дене тыйын кылет могайрак?
— Тудо мый дечем индеш ийлан кугурак да вес ача деч (актер Александр Кайдановский деч. Авт.) шочшо гынат, ме икте-весынам чотак йӧратена. Зоян ойлымыж почеш, тӱням умылымо шотышто мый туддеч эсогыл «кугурак» улам. Мыйым шукын эше философ маныт. Кеч-могай ӱчашымаште шке шонымашемым мучаш марте умылтараш тыршем. Южгунам ӱчашашат логалеш. Племянникем-шамычым чот йӧратем.
— Тый кызыт Данийыште илет?
— Туге. Индеш ий наре тушто улам. Туштак аспирантурышто тунемынам. Туштак Орхус олаште пашам ыштем, тыште чот кугу Музык пӧрт уло. Олаште пуйто чылажат музык дене кылдалтын. Тӱрлӧ концертыште шоктем, училищыште, консерваторийыште ыштем. Йоча-влакым шокташ туныктем. Шукерте огыл марлан лектынам. Пелашем – итальянец.
— Тудат пианино дене шокта мо?
— Уке, классический труба дене. Мый гаемак музыка дене черланыше еҥ. Ме чӱчкыдын Италийыш коштына. Пелашемын илыме Сицилий отрошто пеш мотор. Тӱрлӧ музык фестиваль лиеда. Ондак руш деч посна англичан, датский йылмыла дене кутырен моштенам гын, кызыт ынде итальян йылмымат тунемам.
— А Российыш толаш жапет кодеш мо? Лишыл еҥет-влакым ужмет шуэш вет.
— Российыш кок-кум тылзылан ик ганаже эре толын каяш тыршем, кеч каныш кечылан. Авам-ачамат жапышт лийме годым мый декем мият. Но илаш Российыш, очыни, ом пӧртыл. Тушто мыланем куштылгырак, тунем шуынам.
Мария мыланем проста, уло чоным почын кутырышо, поро кумылан ӱдыр гай чучо. Ну чылт марий ӱдыр гаяк. А мом ӧрашыже: тудын капыштыже марий вӱрат коштеш…
Иван Речкинын фотожо.