Кызыт М.Шкетан лӱмеш Марий драме театрыште «Путёвка в жизнь/Йыван Кырла» спектакльым ямдылат. Тудым Санкт-Петербургышто илыше режиссёр, Российсе кугыжаныш премий-влакын лауреатше Степан Пектеев шында.
2019 ийыште Российыште С.Пектеев 50 эн сай самырык режиссёр-влак спискыш пурталтын. Нине еҥ-влаклан Бельгийысе художник, скульптор, театральный режиссёр, драматург, сценарист, хореограф Ян Фабр «Я – ошибка» шке книгажым кучыктен.
– Степан, режиссёр лияш кунам шонен пыштенат?
– Ачам, Василий Александрович Пектеев, мылам эре пример лийын, тудын пашажым ончен кушкынам. Шӱм-чонышкем режиссёр сомыл кузе да могай жапыште шыҥдаралтын, умылен омыл. Мый шке илышемым театр дене кылдаш шонен омыл. Изиэм годым разведчик, музыкант але банкир лиям манынам. Троллейбус дене школыш кудалыштме годым шкемым еҥ-влакын паша верышкышт шынден онченем. Мутлан, кондуктор улам, билет-влакым кушкед пуэм. Кондуктор лияш шонен омыл, ала-молан фантазироватленам. Иктаж-куш миенам гын, тушто улмем, иктаж-мом ыштымем нерген шонкаленам. А вара Йошкар-Оласе 14-ше №-ан гимназийым тунем пытараш жап шуын. Тылеч посна Пётр Чайковский лӱмеш йоча сымыктыш школышто фортепиано дене шокташ тунемынам. Театр корным ойырен налынам да 17 ияш улмем годым Санкт-Петербургыш лектын каенам, кызытат тушто илем. Театральный продюсерлан кум ий, театральный режиссёрлан вич ий да вара эше театрыште тӱрлӧ проектым ыштыше вуйлатышылан кок ий тунемынам. Товстоногов лӱмеш Кугу драме театрыште режиссёрлан пашам ыштем. Тылеч посна тиде да моло олаласе театрлаштат тӱрлӧ постановкылам шындем.
– А Марий драмтеатрыште иктаж постановкым шындыме нерген шкеак шонен муынат але ачат темлен?
– Василий Александровичын уэш театрыш пӧртылмекыже, тудын пашашкыже шӱшкылташ огыл, тек чылажымат шке шукта, шонымашыже-влакым илышыш пурта шоненам. Театр икмыняр ий «паша рельс дене тыматлын кудале». А вара жап эртымеке, вестӱрлӧ ой вуйыштем шочын: «Режиссёрлан ыштем, а шочмо театрыштем (мый тыште кушкынам, изиэм годым куржталыштынам) молан иктаж-мом шындаш огыл?» Шарнем, ныл ияшем годым театрыште мыйым электроток перен ыле. Мый синхронно кусараш келыштарыме наушник дене модынам. Тунам наушникын штекержым 220 вольтан розеткыш керынам. Пылышем, кидем когаргеныт, шокышто лийынам. Кызытат шарнем, кузе ачам театр гыч мыйым травпунктыш нумал наҥгаен. Тыге театрын «энергийже» кӧргышкем шыҥен пурен (Воштылеш. – Авт.)
Икана ачам дене вашлийме годым Йыван Кырла нерген мутланышна. Йоча жап годсек «Ой, луй модеш…» спектакльым сайын шарнем, тусо сценке-влак шинча ончылнем кызытат койыт. А молан шындаш огыл?! 1994 ийыште Василий Александровичын шындыме спектакльжым видеошто угыч ончымеке, сай да келге содержаниян пашам ужынам. Тунам кум киноэкран лийын. Сцене мучко кӱртньӧ дрезине коштын. Рельсым пыштыме. Эн ончыч тиде спектакльлан ремейкым, кызытсе шинчаончалтышан пашам, возаш шоненам. Но материал-влакым шымлымеке, у оригинальный постановко шочын кертеш манын умыленам.
– Могай материал-влак негызеш Йыван Кырла нерген спектакль чоҥалтын манаш лиеш? Сценарий кузе возалтын?
– Йыван Кырлан пӱтынь илышыж нерген ятыр материалым онченам, документ-влакым шымленам. Нине документ-влак коклаште «Путёвка в жизнь» кинофильмын сценарийже, киноартистын илышыште вашлиялтше факт, допросым эртарыме протокол да фильм нерген статья-влак лийыныт.
Нине материал-шамыч негызеш сценарийым шкеак возенам. Репетиций годым тудым кӱлеш семын тӧрлатенна, икмыняр ешартышым пуртенна.
– А мыняр артист ты спектакльыште модеш?
– Спектакльыште 19 артист модеш. Тышеч 17 артист Йыван Кырлан образшым чоҥа. Тӱҥ рольым Йыван Кырлам артист Иван Смирнов келыштара. Весышт Кырлан илышыж гыч фрагментым ончыктат. Актёр Олег Кузьминых паша коммунын педагогшо Сергеевым модеш.
Кырлам национальный миф семын ужына, сандене тудын могай лиймыжым раш огына пале, тӱрлӧ могырым ончалаш темлена. Тӱрлӧ шинчаончалтыш лийын кертеш манын, кажне артист дене образ-влакым почын пуэна. Тыште плюрализм палдырна.
УМБАКЫЖЕ «Кугарня» газетын 44-ше № (2019, 1 ноябрь) 11-ше страницыштыже лудса.