Ты школым Путинат пала

 

Килемар районысо Йӱксӓр селаште верланыше кыдалаш школым ынде Российыште илыше-влакат палат, шонена. Шукерте огыл (20 июньышто) тыште тунемше-влак Россий президент В.Путин дене эртаралтше вияш эфирыш видеойодмашым колтеныт. Нуно ты школ пелен кочмыверым чоҥаш йодыныт ыле…

Тений Йӱксӓр кыдалаш школышто 43 икшыве тунемеш. Школ икымше гана шке омсажым 2006 ийыште почын. Куплоҥгасе, Ермучашысе да Евсейкинысе школ-влакым петырыме деч вара тушто тунемшаш йоча-влак ынде ты школыш коштыт. Йӱксӓр школ спорт направлениян, тыште курыкмарий йылмым туныктат. 12 туныктышо ден воспитатель, 14 моло пашаеҥ тыршат.

Интернат да йочасад

Йӱксӓр школын тошто школ оралтыштыже интернат уло. Ик пӧлемыште 5-6 йочалан илен кертеш. Тыгай пӧлем кумыт. Тений кажне пӧлем темын: интернатыште 18 йоча ила. Нуным воспитатель ден няньке-влак ончат.

– Йоча-влакым ялла гыч шочмын «УАЗик»  машина дене кондена, канышлан наҥгаен кодена. Интернатым мемнан школышто ончычсо тунемшына-влак олмыкташ полшат. Нуно кызыт шкештат ача-ава улыт. Теве пӧртӧнчылым чоҥен шындышт. Туалет ончыч уремыште ыле. Йоча-влакын тазалыкышт верч тургыжланаш логалын. Но шукерте огыл тысе лесничестве гыч мыланна тошто пурам пуышт. Ача-ава-влак тунамак интернат пелен туалет ден душевой пӧлемым келыштарышт. Кугыжаныш Думын депутатше-влак йоча-влаклан сай пӧлекым ыштеныт: Сергей Казанков душ кабиным пӧлеклен, а Светлана Солнцева мушмо машинам налын пуэн, – каласыш Йӱксӓр школын директоржо В.И.Кольцов.

Интернат оралте тошто гынат, йоча-влакын илыме условийышт сай лийже манын, чыла ыштыме. Тазалык шотышто полыш кӱлеш гын, воктенак – ФАП. Икшыве-влакым ончыч ныл гана пукшеныт, тений кечеш вич гана пукшат. Ты оралтыштак школын мастерскойжо уло, тушто ӱдыр-рвезе-влакым тӱрлӧ кидпашам ышташ туныктат. Интернатыште школыш каяш шудымо йоча-влакын группыштлан посна пӧлем уло. Тений ты йочасадыш 3-7 ияш 12 икшыве коштеш. Телым, йӱштӧ игече годым, нуно мардеж да лум деч авырыше пӧртӧнчылнӧ модын кертыт.

Теле шотышто ойлаш гын, йӱштӧ игече годым интернатыште пашам ыштыше-влаклан паша ятырак логалеш. Школлан шокшым кочегарке пуэн шога гын, интернат оралтым коҥгаш олтен веле ырыкташ лиеш.

Пашаште веле илыш шолеш

Школ оралте у, чатка. Йырваш яндар да сылне. Шижалтеш: тыште илыш да паша шолынак шога. Теве школ йыр улшо участкымак ончалаш. Тыште мо гына уке! Школ воктеч эртен кайыше-влакым олмапу-влак шке саскашт дене сымыстарен шогат. Тыште – сад. Шеҥгелныла – пакча. Кумдыкшо изи огыл. Владимир Ильич мыланна школын озанлыкше да тунемше-влак нерген тыге каласкалыш:

Кок гектар утла мландына уло. Мо кочкаш йӧра, чыла ончен куштена. Мемнан менюшто чыла уло: кабачок немыр, шопыктарыме кияр, помидор да ковышта, кӱктымӧ йошкарушмен. Шоган ден чеснокымат нигӧ «ом коч» ок ман. Эрыктена, ӱстембак шындена, йоча-влак кочкыт. Телылан шуко тӱрлӧ консервированийым ыштена, емыж-саскам, пакчасаскам морозильникыш оптена.

Чынжым гын, тунемше-влак чыла пашам шкеак ыштат. Образований шотышто закон йоча-влаклан пашам ыштыкташ чара, но ме нигӧм виеш огына ыштыкте. Йоча-влакым кумылаҥден моштыман. Нуно куанат веле. Школышто шындат, эше мӧҥгыштӧ ончен-куштат. Нигӧ вуйым ок ший. Ача-ава-влакат куанат гына.

Фото: Телылан кочкыш ситыше

Школ пакчаште эҥыж, шоптыр веле огыл, виноградат кушкеш! Тыште ик кумдык мландат яра ок кий. Теплице-влак улыт.

Чодыра верч тыршат

Йӱксӓр школ Волжский лесничестве дене кылым кучен. Тунемше-влак школ лесничествыш погыненыт. Нуно теплицыште пӱнчӧ росотам ӱденыт, ончен куштеныт, тӱрлӧ конкурслаште шке мастарлыкыштым ончыктеныт. Росотам ужалыме дене школлан могай-гынат окса полыш лийын. Шийвундым у оборудованийым, тӱрлӧ техникым наледаш кучылтына.

Тений росота ӱдалтын огыл. Школ директорын ойлымыж почеш, теплице-влакым олмыктыман, тушто ошмам вашталтыман. Ончыкыжым росотам куштымо паша у вий дене воранышаш.

«Кочмыверна лиеш ыле гын…»

Пашаче кумылан еҥ-влак кеч-кунамат кумылым нӧлтат. Нуно илышын сай велжым ужын моштат, тудлан куанат. Шижалтеш, Йӱксӓр школ пашаеҥ-влак йоча-шамычлан кочмывер укелан кӧра тургыжланат. Но ты шотышто поро кумылын ойлат, сай ончыкылыклан ӱшанат. Кызыт кочмывер тошто зданийыште верланен, йоча-влаклан тушко урем гоч куржталашышт логалеш. Тидыже, мутат уке, йӧндымӧ. Лишыл жапыште школ пелен пристройым ыштыме шотышто проект паша тӱҥалшаш. Илен-толын, Йӱксӓр школын йӧнан кочмыверже лиеш манын, ӱшанен кодына.