Шукерте огыл Российысе Молодёжный проект-влак конкурс иктешлалтын. Тушто 14-30 ияш ӱдыр-рвезе, тыгак туныктыш организаций-влак участвоватленыт. Марий кугыжаныш университетын студентше-влак 27 йодмашым колтеныт, 6 пашаштым сайлан шотлымо. Проектым илышыш шыҥдараш манын, нунылан грант ойыралтеш.
Сеҥыше-влак радамыш чылаже 337 проектын авторышт логалыныт. Нунын коклаште – Морко район Эҥерсола ялын ӱдыржӧ, Марий кугыжаныш университетын студенткыже Лиана Бутенина. Тудо ялысе туризм дене проектым ямдылен.
– Лиана, шинчымаш тӱняшке корнет кушеч тӱҥалын?
– Парт коклаш икымше гана шочмо Эҥерсола школыштем шинчынам. Тушто мый индеш ийым тунемынам. Умбакыже Кокласола лицейыште шинчымашым погенам. Изинекак англичан йылмым йӧратенам, тиде предмет дене олимпиадылаш коштынам, республик кӱкшытышкат шуынам. Сандене латикымше класс деч вара Марий кугыжаныш университетын йот йылме-влак факультетышкыже тунемаш пуренам. Тений визымше курсым пытарем.
– Школышто тунемме жапетым чӱчкыдын шарналтет?
– Чӱчкыдын. Вет тиде – эн весела пагыт. Школышто могай конкурс лийын, чыла вережат участвоватлаш тыршенам. Ече дене куржталмаште ӱчашенам, статья ден ойлымаш-влакым газетыш возенам, изирак шымлыме пашам ыштенам. Шке возымо почеламутым лудынам. Кугу таум каласыме шуэш икымше туныктышем Надежда Васильевна Анисимовалан. Тудо изинекак мыйым сылнымутлан шӱмаҥден, почеламут конкурслаш коштыктен. Тудын полшымыж дене мый авторский номинацийыште эре гаяк сеҥыше-влак коклаште лийынам. Возымем «Ямде лий», «Морко мланде» газетлаште, «Кечан изолык» почеламут сборникыште савыкталтыныт.
Школышто погымо мастарлыкем университетыште полышым пуэн, тӱрлӧ форумыш корным почын. «Территория смыслов на Клязьме», Сочи олаште эртыше молодёжный тӱнямбалысе форумлаште лийынам.
– Йошкар-Олаш тунемаш толмекет, тугаяк активный лийынат?
– Студент лиймеке, жапем утларакшым шанче паша-влаклан ойыраш тӱҥалынам. Научный сборниклаш филологий, педагогике, мер паша дене кылдалтше статья-влакым ямдыленам. Университет пеленысе проектирований школым тунем пытаренам да шке проектым возаш тӱҥалынам. Тыге «Туристические маршруты по историко-культурным объектам и памятникам природы Малой Родины» проект шочын. Тушко кок маршрутым пуртымо. Когынек Вонча эҥер воктеч каят: иктыже – пурла, весыже – шола сер дене. Кажныже Кӱчыкэҥер ялысе тоштер гыч тӱҥалеш, вара «Йошкар сер» урочищыш, мезолит да неолит годсо памятник-влак деке наҥгая да эше икмыняр объект воктеч эрта.
Проектым илышыш шыҥдараш 220 тӱжем теҥге грантым сеҥенам. Ыштышаш паша эше шуко: памятник-влакым баннер полшымо дене ончыктыман, беседкым шындыман.
– Тиде проектым шкетын ямдыленат?
– Уке, кумытын. Иктыже мыйын авам – Эҥерсола школышто историйым да географийым туныктышо Мариана Александровна Бутенина, а весыже – Миклай Казаков лӱмеш тоштерым вуйлатыше Галина Климентьевна Сошина. Мемнан тӱҥ задачына – пӱртӱс ден тӱвыра памятник-влакым арален кодаш. Тыгак районышкына толшо турист-влаклан шкенан велысе мотор вершӧрым ончыкташ.
– Тунем пытарымекет, ончыкыжым мом ышташ шонет?
– Дипломем педагогике направлениян, сандене школышко туныктышылан каяш шонымаш уло. Но ончыкылык нерген кызытеш раш каласен ом керт.
– Кузе шонет, марий еҥлан йот йылмым тунемаш неле?
– Мыланем англичан йылме школ годсек куштылгын пуалтын. Весе-влак нерген ойлен ом керт. Чылажат кумыл да тыршымаш деч шога, шонем. Йот йылме кызыт – «маст-хэв», «обязательне кӱлеш» манмым ончыкта. Ме межкультурный, межнациональный курымышто илена. Вашла кылым кучен моштыман. Самырык-влаклан каласыме шуэш: ида ӧркане, тунемза кеч ик йот йылмым. Мый шкеже англичан да немыч йылме-влакым палем.
– Илышыштет шке вийлан гына ӱшанет?
– Тӱҥ эҥертышем – авам. Кажне тӱҥалме паша, кажне сеҥымаш лач тудын полшымыжлан кӧра лийын.