Волжск ола гыч Сотнур селашкыла кайыме годым Пӧтъялыш миен шуде пурла могырышто курыкыштыла чодыра коклаште ош-канде тӱсан черке торашкак коеш. Ончалат – да чылт сӱрет гай. Моткоч сылне. А тыште, тымык верыште, Казанский святитель, архиепископ Гурий лӱмеш черке верланен. Ты черкым иктышт Пӧтъял черке маныт, весышт – Азъял черке. Кеч-мо гынат тудо кок ялже дечат тораште огыл шинча: пасу гоч эртет да пушеҥге-влак коклаш шылше ты храмыш миен лектат. Таче тыште храм, трапезный, кумалаш мийыше-влаклан мален лекташ кок изирак пӧрт улыт. Черке воктенак, памаш деке кайыме корнышто бачышка Владимирын (тудын Алексей эргыже – черкыште старосто) суртшо да ончычсо бачышка Владимир Аллинын суртшо верланеныт.
Тиде черкым святой праведный Иоанн Кронштадскийын благословенийже да полшымыж дене 1896 ийыште чоҥеныт. Черке пелен церковно-приходский школ пашам ыштен, библиотеке лийын. Совет власть жапыште, юмын пӧрт-влакым петыраш да тушан тӱрлӧ учрежденийым почаш тӱҥалме годым, чодыра коклаште «шылын шичше» Свято-Гурьевский черкым нигӧ тӱкен, пудыртен огыл, тусо арверымат иктат тӱкен огыл. Ты черкыш шуко моло вер гыч еҥ-влак юмоҥа-влакым конденыт. Храм индеш ий веле (1937-1946) пашам ыштен огыл.
Окна гыч волгыдо пура
Ош чия дене чиялтыме да канде тӱс дене сӧрастарыме ты тошто пу храмыште тачат электричестве уке. Службым окна гыч пурышо волгыдо да сорта тул дене эртарат. Пуйто ожнысо жапыш пӧртылат… Тугеже айста черкыш пурена.
Капкам почын, тошкалтыш дене кӱзена, кӧргышкыла ошкылына. Йол йымалне пу гыч ыштыме кӱвар «йӱклана». Тыште юзо виян икмыняр юмоҥа уло. Иктыжым, святитель Гурийын юмоҥажым, Алтарьын пурла могырыштыжо вераҥдыме. Тудын ончылан шукын сортам чӱктат. Храмыште тыгак Юмын аван Седмизерный Смоленский юмоҥаже аралалтеш. Революций деч ончыч тиде святой образ Пӧтъял деч 35 меҥге тораште верланыше Казанский Богородицкий Седмизерный монастырьыште лийын. Тудым петырымеке, 1920-шо ийлаште тысе храмыш конденыт. Ойлат, ты юмоҥам храмыш пуртымеке да тудын ончылно молебеным эртарымеке, тиддеч тораште огыл верланыше курык тайыл гыч памаш вӱд шолын лектын. Ты юмоҥа дене 1999 ий гыч тӱҥалын, кажне ийын Волжский благочиний мучко крестный ход эртаралтеш.
Тиде тошто храмыш Волжский район гыч гына огыл, моло кундемла гычат еҥ-влак толыт: тошто черкыште нуно ласкалыкым налыт. Святой источникыште йӱштылыт.
Йӱштылалт лек да ласкалыкым нал
Святой источникше тыште кокыт уло. Шукерте огыл эше иктым почыныт. Ойлат, бачышка Серафимын памашыже ончычшым «Кӱан памаш» маналтын. Тудын шотышто посна преданий уло. Икана шинча чер дене чот орланыше йоча омыштыжо шоҥго кочайым ужын. Тудыжо икшывылан «Кӱан памашыште» шинчажым мушкаш кӱштен, вара тӧрланет манын. Изи йоча тыгак ыштен, да шинчаже корштымым чарнен. А омышто кӧм ужмыж нерген йодмеке, тудо храмыште Серафим Саровскийын юмоҥажым ончыктен. Тиддеч вара ты памаш преподобный Серафим Саровскийын лӱмжым нумалеш. Черкыш мийымеке, чылан гаяк тушко чывылталташ пурен лектыт. Черке гыч ты источник марте эше ошкылман. Источникыш пурен лекмеке, каплан чынжымак куштылгын чучеш. Южышт ойлат, памаш тӱрлӧ черым эмла. Черке деч кечывалвел-касвел могырышто Смоленский Юмын Аван памашыже йоген лектеш. Тушечат вийым пуышо вӱдым налыт.
Пӧтъял черкыште ныл пайремым кугун эртарат. 3 июльышто, 17 октябрьыште да 18 декабрьыште Святитель Гурий дене кылдалтше пайрем-влак да 10 августышто Юмын Аван Смоленский юмоҥажын кечыже палемдалтыт. Тыгодым уло республик гыч еҥ-влак тышке погынат. Поснак июльышто да августышто службышко моткоч шуко еҥ толеш. Йошкар-Оласе да Марий Элысе митрополит Иоанн шкежак службым эртара.
Чудотворный шем ырес
Черкыш пурымеке, вигак кугу шем пу ырес (фотошто) шинчалан перна. Ты ырес воктене Юмым сӧрвалет гын, Юмо сай сомылым ышташ йӧным пуа, тӱрлӧ чер да нелылык деч утлаш полша, маныт. Тудын историйже моткоч оҥай. 1925 ийыште ты ырес вӱд ташлыме годым Свияга эҥер воктене верланыше Исаково ялышке эҥер дене йоген волен. Тудым лач йоча-шамыч веле луктын кертыныт. Но Исаково селасе черкыште шурным аралыме складым, варарак клубым почмеке, 1950 ийыште ыресым Волжский район Моркыялысе черкыш конденыт. Тушто пожар лиймеке, ырес Пӧтъял черкыш логалын.
Черкыште паломник, турист-влак шукын улыт. Мемнан мийыме годымат машина-влак кушеч гына толын огытыл ыле: Моско область гыч тӱҥалын, Краснодар край марте.
Тыште пӧръеҥ монастырь лиеш
Пӧтъял черкын настоятельжылан шуко жап протоиерей Владимир Аллин шоген. Тудым да матушка Зинаидам храмын кудывечыштыже тойымо. Вара ты сомылым Владимир (Захаров) ача шуктен. Тудо черле улмыжлан кӧра кызыт службым эртарен ок керт. Ынде черкын настоятельжылан Волжский да Шернур епископ Феофаным шогалтыме. Черкыште богослуженийым Волжск оласе Никольский кафедральный соборын клирикше, иерей Алексей эртара. Кугу пайрем годым Феофан владыка шкежат толеш.
Епископ Феофаным (Андрей Данченков) 2017 ийыште Священный синодын пунчалже почеш Волжский да Шернур епископлан шогалтеныт. Тудо Рязань олаште шочын. ПТУ деч вара Рязаньысе духовный училищым, Моско духовный семинарийым тунем лектын. 1994 ийыште священник, вес ийынже монах лийын. 1998-2017 ийлаште Рязань областьысе Шацкий район Николо-Чернеевский пӧръеҥ монастырьыште игумен лийын.
– Пӧтъял кундемысе храм шотышто планна кугу. Святитель Гурий лӱмеш черке пелен пӧръеҥ монастырьым почаш шонена. Икмыняр корпусым чоҥаш палемденна: трапезныйым, паломник-влаклан шогалаш пӧртым, монах-влаклан илаш братский корпусым. Ондак тыште архиерейский подворье лиеш, вара монастырь статусым пуэна. Кунам чыла тиде лиеш, раш каласен огына сеҥе. Чылажат – Юмын кидыштыже. Шукерте огыл приходской погынымашым эртарышна, калык дене кутырышна, – ойла черкын настоятельже Феофан.
Кече почеш кече эрта. Вашке 10 август шуэш – Юмын Аван Смоленский юмоҥажын кечыже. Тугеже Пӧтъял черкыш калык адак рӱж погына. Кумалаш, Юмо деч прощенийым, тазалыкым, сай ончыкылыкым йодаш.
Ирина Степанова.
Э.Иманаевын фотожо-влак.