Кодшо кугарнян «Кугарня» газет редакцийыште «Кугезе йӱла да астрологий» темылан вашмутланымаш лие. Ме шкенан деке Советский районышто илыше да ожнысек марий йӱлам шуктен шогышо Галина ден Станислав Волковмытым ӱжынна. Тыгак марий йӱлан космос дене кылдалтмыжым Марий Элыште астрологий нерген палыше марий ӱдырамаш Мира Якимова деч умылтараш йодна.
Вашлийме кече
21 декабрьыште эн кужу йӱд ден эн кӱчык кечым палемдена. Эше пророк Заратуштран (Заратустра) шочмо кечыже улмаш, а 22 декабрь Зердушт але Зердешт пайремлан шотлалтеш. Тудо «тулын чонжо» але «шӧртньӧ чон» манын кусаралтеш.
Мо тугай религий? Тышке тӱняште тӱрлӧ вий улмо шотышто тӱняумылымашым пуртат. Тушто посна закон-влак, шкем кузе кучымо шотышто нормо-влак, йӱла-влак да нуным шуктымо шотышто ойыртемалтше действий-влак улыт.
Астрологий ден религий акрет жап годсек вашла кылдалтыт. Вет кавасе шӱдырлан, тӱрлӧ вашталтышлан да явленийлан кӧра еҥ-влакын илышыштым, пашаштым, пӱрымашыштым радамлаш лиеш. Нуно тыгак еҥ-влакын койыш-шоктышыштым да посна поступкыштым умылтарен кертыт.
Марий пайрем кугарнян тӱҥалеш
Шорыкйол
Ты пайрем тошто ийым мучашлен да у идалыклан тӱҥалтышым пыштен. Молан тыгай лӱман? Тыгодым, ойленыт кугезе коча-кова-влак, юзо шӱлыш озаланен. Шорык шуко пачам ыштыже манын, тудын йолжым кучаш лӱмынак вӱташке коштыныт. А южо вере марий-влак тудым шке семынышт лӱмденыт, шочшо у ий дене кылденыт да Шочйол, Шачъял маныныт. Тидлан чынжымак У ий толмо деч ончычсо жап келшен толын. Ты пайрем годым тӱрлӧ йӱлам эртарыме, юзо шомакым ойлымо, мужедме, модмо, вургемым савырен чийыме, кумалме. Чыла тидыже калыклан улан илышым конда, у ийыште поян шурным кушташ, ятыр вольыкым ончеш кушташ полша манын ӱшаненыт.
Икымше кечын пайрем йӱлам йоча ден марлан кайыдыме ӱдыр-влак шуктеныт. Нуно илыме ялыштышт кажне суртыш пурен коштыныт.
Советский район Ӱшнур селаште илыше Г.Н.Волкова чыла йӱлам шукташ ача-ава деч тунемынам мане. Тудо пошкудыжо-влакын погынен, ожнысо илышышт нерген каласкалымыштым шарналтыш:
— Ӱдыр-влак поян але нужна марийлан марлан кайымыштым мужедаш йӱдым кыне агунышко коштыныт. Тушан икана рвезе-влак шылын шинчыныт улмаш. Ӱдыр-шамыч тушко иктын-иктын воленыт, а нуным чара кидан але ужга шокшан рвезе-влак кученыт. Чара кидан кучен гын, нужна еҥлан марлан лектат маныныт, ужга шокшан кид гын – поян еҥлан. Вес кечынже тидым мыскара йӧре воштыл кутыреныт. А ӱдыр-шамыч чот вожылыныт улмаш.
Кугурак ийготан ӱдыр-влак йӱдым вӱд тавыште могай йӱк-йӱан шоктымым кумык лийын колыштыныт. Муро йӱк шоктен гын, весела илыш толеш, а шортмо йӱк гын – йӧсӧ илыш.
Тӱрлӧ семын мужедмаш, модмаш арня мучко шуйненыт. Суртоза вӱташке пурен да Вӱтаоза деч вольыкым аралаш йодын, ава шорыкым ниялтен, «йыгырым-йыгырым» манын йодын. Тыгак Шорыкйол арняште пакчаште лум каваным ыштеныт. Мыняр лум каван шуко, тунар сайлан шотлалтын, но лум каван мужыран лийшаш огыл.
Васлий кува-кугызам кажне суртышто вученыт, тӱрлӧ чесым ямдыленыт. Меат изина годым авам дене пырля шере руаш дене пӱкшым ыштена ыле. Пӱкшыжӧ чевер тӱсан лийже манын, авам йошкарушмен вӱдым ешарен.
Ожно мӧчӧр-влак деч еҥ-влак лӱдыныт. Ний дене ыштыме кышкар йыр шӱч дене чиялтыме мушым але куляшым сакаленыт. Кышкарыште, ончаш йӧнан лийже манын, шинчалан рожым веле коденыт.
Васлий кува-кугыза мыняр кӱнчылавондым шӱдыреныт, мыняр виктыш вынерым куэныт да эше могай кидпашам шуктымымат умылкаленыт…