«Поколение-Z» форумын лӱмлӧ унаже-влак
16 гыч 21 октябрь марте Моско областьын Наро-Фоминск районысо тазалыкым пеҥгыдемдыме Литвиново йоча санаторийыште Российыште илыше тӱрлӧ калык-влак гыч лекше самырык еҥ-влаклан «Поколение» патриотический лагерь кумшо гана эртаралтын. Тушко Российын 52 регионжо гыч 150 наре самырык еҥ погынен. Нунын коклаште мер пашаеҥ, студент, журналист-влак лийыныт.
Форумын эн тӱҥ направленийже – палыме еҥ-влак дене вашлиймаш-влак. Тышке кажне кечын кумдан палыме актёр, спортсмен, бизнесмен, видеоблогер, психолог, мер пашаеҥ-влак толыныт. Нунын коклаште актрисе-влак Юлия Александрова ден Юлия Зимина, космонавт Олег Артемьев, Российысе йот эл паша шотышто министерствын информаций да печать департаментын директоржо Мария Захарова, психолог Эмма Рождественская, «Яндекс» поисковый системын технологийым шарыме шотышто директоржо Григорий Бакунов, баскетболист Сергей Тараканов да шуко молат. Нине еҥ-влак форумыш толшо-шамычлан шке илышышт да пашашт нерген каласкаленыт, тӱрлӧ темым почын пуэныт.
Мутлан, баскетбол дене олимпийский чемпион Сергей Тараканов шке илышыж нерген кужун ойлен, спортышто эртыме корныж дене палдарен, сеҥен налме медальже-влакым ончыктен.
Смешанный единоборство дене Европын чемпионжо Владимир Минеев спортышто да илышыште кучылтмо пеҥгыде принципше-влак нерген утларак каласкалыш. Спортышто кугу сеҥымашыш шуаш манын, еҥ могай лийшаш, умылтарыш.
Спортсмен-влакын пеҥгыде койышышт, нелым чытен моштымышт коеш гын, актёр-влак утларакшым артист койышымак ончыктат. Нуно толшо-влак дене аптыраныде мутланат, воштылыт, зал дене пуйто модыт.
Актрисе Юлия Александрова самырык-влак дене чоным почын мутланен. Тудын поро кумылжо, весела койышыжо ӱдыр-рвезе-влакын чоныштым савырен. Актрисе киношто модмыж нерген каласкален, еш илышыж денат кӱчыкын палдарен.
Российын йот эл паша шотышто министерствыжын информаций да печать департаментшын директоржо Мария Захарова тыгак ушеш кодын. Тудын тӱжвал тӱсшым, шкем кучымыжым, шуко йодышлан вашмутым пуэн моштымыжым, шуко йот йылмым палымыжым ужымат, вигак шоналтышым: «Тиде ӱдырамаш арам огыл тыгай кӱкшытыш шуын, вет тудын шуктымо пашаштыже кугу кӧргӧ вий да дисциплине кӱлыт». Тудо министерствын пашаж нерген каласкален. Тӱрлӧ эллаште Россий гыч толшо делегаций-влакым кузе вашлийме нерген ойлен.
Психолог Эмма Рождественская лӱдмым сеҥыме нерген тренингым эртарен. Тудын умылтарымыж почеш, кеч-могай лӱдмаш айдемын вуйыштыжо веле. Э. Рождественская лӱдмым, аптыранымым сеҥаш полшышо тӱрлӧ психологический приёмлан туныктен.
Форумыш толшо кажне унан ой-каҥашыже эрелан ушеш кодеш. Тыгай лӱмлӧ да оҥай еҥ-влак дене вашлиймаш пайдале лийын.
Эше иктым ойлымо шуэш – нине палыме еҥ-влакым телевизор дене ужмо годым эре шонет, пуйто нуно тыглай еҥ огытыл, арам огыл «шӱдыр-влак» маналтыт, а шинчаваш ужат гын, вуйышто вес шонымаш шочеш: нунат мемнан гаяк еҥ улыт, шке сай могырыштат, уто-ситыдымыштат палдырна.
Ирина Шибанаева
Россий-аван икшывыже улына
Кумда Российыштына шке йылмышт дене кутырышо 160 тӱрлӧ национальностян калык ила. Утларакшым тыгай калык-влак шагал еҥан улыт да изирак кумдыклаште илат. Туге гынат нунын историйышт моткоч поян, илыш-йӱлашт ойыртемалтше. Лач тидым ме «Поколение» форумышто ужна. Ӱдыр-рвезе-влак шке калык йӱлаштым аралат, тудын дене моткоч кугешнат.
Камчатский край гыч Пётр Нестеров янлык коваште дене ыштыме кугу бубен почеш каряк калыкын куштымашыж дене мемнам моткоч ӧрыктарыш. Шижалтеш: семышт, логарвундаш дене тӱрлӧ йӱкым лукмышт ю виян. А теве Приморский край гыч нанай ӱдыр Ольга Кялунзига куштымашыж гоч пытен толшо удыгей калыкын илыш-йӱлажым ончыктен. Архангельск ола гыч толшо Алексей Карпов – тӱрлӧ шӧрынан, моткоч талантан рвезе. Икымше концертыштак тудо торешпила дене скрипке дене шоктымо гаяк шоктыш. Тылеч посна тудо флейте, балалайке дене шокта, пу совла дене перкала, моткоч яндар, виян йӱк дене мура. Тиде форумышто Архангельск областьысе руш калыкын ойыртемжым ончыктыш.
Моско оласе икымше пӧръеҥ гимназий пӧртыштӧ эртарыме финальный концертыште нине талантан еҥ-влак кум тӱрлӧ национальный инструмент: пу совла, бубен да кункай – дене концерт номерым ямдыленыт. Икымше ончалмаште, кум тӱрлӧ калык, кум койыш-шоктыш ик семыш нигузе ушнен огыт керт манын шонет. Но сценыш лектын шогалмекышт, тыгай шонымаш вигак шула, логарыш комыля толеш. Ольга, Пётр, Алексей да моло ӱдыр-рвезе-влак дене вич кече жапыште ме сай йолташ лийын шуктенна, калыкна-влак дене вашла палдарен, шуко уым пален налынна.
Кумда Россий-аванан ме шочшыжо улына, калыкна шагал еҥан ма, шуко ма – вашла ме чыланат изак-шоляк, акак-шӱжарак гай улына. Лач тиде шонымаш дене ме, форумын участникше-влак, чеверласен, вес ганат тыгаяк площадкылаште вашлияш сӧрен ойырленна.
Марий Элыш пӧртылмеке, куан шонымаш авалтыш: Калининград гыч Камчатка, Якутий гыч Дагестан марте марий калыкнам ынде эшеат шукын палаш тӱҥалыт, вет тиде форумышто ме марий мурын моторлыкшым, ныжылгылыкшым, марий куштымашын ойыртемжым, марий йӱлан тӱрлӧ-тӱрлӧ улмыжым кугешнен ончыктенна.
Надежда Моисеева
21 октябрьыште Москошто, Волхонко особнякыште, «Поколений» лагерьын участникше-влак организатор-шамыч дене пырля погыненыт, лагерьым пайремлын петыреныт. Тиде кече кажнылан вучымо да тургыжланаш таратыше ыле. Чеверласаш жап шумылан веле огыл, тыгак вич кече тыршыме пашан лектышыжым пален налме шуын.
Лагерьыш толмо кечынак участник-влаклан тӱрлӧ тӱсан значокым пуэденыт. Кандаш тӱс, кандаш планете лӱм – кандаш команде. Меат, Марий Эл гыч мийыше-влак, кумытынат кум тӱрлӧ командыш логална…
Тыге, тӱрлӧ лекций да семинар коклаште жапым муын, мыланна социальный видеороликым возыман ыле. Кузе возыман? Вет лагерьыш толшо-влак кинематограф огытыл. Роликат изирак шкешотан кино манаш лиеш. Тудым возаш тӱжем пашам ыштыман ыле. Садлан эн ончыч чылан кӱчыкын кином возымо паша нерген лекцийым колыштна, лекше йодыш-влакым рашемдышна. «Предпродакш (ямдылалтмаш), продакшн (производство) да постпродакшн (мучашлымаш)…» Кажне этапыште икмыняр ужаш. Но тӱҥалтышлан шонымаш лийшаш. Мо нерген тачысе самырык тукым шонкала, мо тудым тургыжландара? Ты кечынак кажне команде посна-посна «йыргешке ӱстел» йыр погыныш. Меат икте-весе дене палыме лийна, каҥашаш пижна.
Кокымшо кечылан сценарий шочо. Кузе мо лийшашым ужашын-ужашын возкалышна. Кӱчык роликыште чылажымат кӱчыкын да раш почын пуыман, садлан ты паша куштылго манаш ок лий. Умбакыже лагерь участке мучко видеом ышташ келшыше верым (локацийым) кычална. Рашемдышна, кӧ могай рольым модеш, могай вургем, арвер-влак кӱлыт да молат. Тылеч посна кажне кадр кузе койшаш, тудым кагазеш сӱретлыман улмаш. Сӱретлен от мошто гын, кажне кадрлан фотом ыштыман. Тыгай материал деч посна режиссёр видеом чын монтироватлен огеш керт.
Кече почеш кече, ужаш почеш ужаш. Нылымше кечылан тӱрлӧ команде-влак лагерь мучко камер дене кошташ тӱҥальыч. Кӧ мо нерген видеом ямдыла, наставник-влак веле паленыт. Нуно кажне этапыште шке командыштлан полышым пуэныт, йоҥылышым ыштыме деч «утареныт».
А.Бурносов, актёр, продюсер, композитор:
«Нине ӱдыр-рвезе-влак икте-весыштым икымше гана ужыныт. Ны сценарист огытыл, ны артист. Но вич кече жапыште кандаш аудио-визуальный ойым возен кертыныт. Тӱрлӧ калык-влакын шочшышт ик ешыш савырненыт. Поро кумылышт, келшымаш шӱлышышт шижалтын. Элыштына тыгай талантан самырык тукым улмо дене кугешныман».
Кудымшо кече. Жюри иктешлымашым ыштен, участник-влакат вес командын видеопашажлан йӱклен кертыныт. Самырык тукымым ятыр теме тургыжландара: тӱрлӧ национальностян еҥ-влак кокласе вашкыл, шочмо йылме йодыш, ача-ава ден йоча-влак, илыш ден колымаш, келшымаш да тулеч моло.
Иктешлымаш почеш кумшо вер дене «Письмо», кокымшо вер дене «Кумек хабе», икымше вер дене «193» ролик-влак палемдалтыныт. Гран-прим кок видеоролик сулен налын: «#Человек» ден «Не прыгай».
Организатор-шамыч нине паша-влакым федеральный каналлаште ончыкташ йодмаш дене лектыныт.
Алёна Яковлева