Йоча-влак верч тыршат

Кодшо кугарнян Марий Элыште «Идалыкын туныктышыжо» конкурсым иктешленыт. Медведево посёлкысо тӱвыра полатыште республикысе тӱрлӧ школла гыч уна-влак погыненыт. Конкурсант-влакым саламлаш республикын шанче да образований министрже Наталья Адамова, Марий Эл профсоюз-влак ушемын председательже Ольга Цветкова, Медведево администраций вуйлатыше Дмитрий Окулов да молат толыныт.

Конкурсыш ушнышо кажне туныктышо кугешнаш тарата. Тендан пашада шагал огыл, ответственностьда кугу. Но те шкндам конкурсышто тергаш, мастарлыкдам нӧлташ жапым да вийым муында. Районысо конкурсышто сеҥенда, у кӱкшытыш шуында. Тыршымыланда тау. Ончыкыжым тыште икте-весе деч тунемме мастарлыкдам пашаштыда, йоча-влакым туныктымаште, пайдалын кучылташ тыланем, – каласыш Л.Пуртова.

Конкурсышто шке мастарлыкшым 45 педагог ончыктен. Тергымаш этап-влак тылзе утла шуйненыт. Конкурсын финалышкыже логалше кажне туныктышым сеҥыше манын каласаш лиеш. Но почётан лӱмым кажне налын ок керт. Тений идалыкын туныктышыжо лӱмым Советский район Вятский школышто биологийым туныктышо Людмила Кукарева сулен. Идалыкын воспитательже – Медведево посёлкысо «Золотая рыбка» йочасадыште пашам ыштыше  Елена Апостолова. «Йочалан шӱмем пуэм» номинацийыште эн сай пашаеҥ – Звенигово район Красногорский усталык пӧртыштӧ тыршыше Виктория Ибрагимова, а марий йылмым эн сайын туныктышо – Волжский район Карай школ гыч Валентина Емельянова.

Регионышто сеҥыше эн сай туныктышо ден воспитатель сентябрыште Марий Элын чапшым Российысе конкурсышто аралаш тӱҥалыт.

Пырля паша лектышан лиеш

Валентина Емельянова туныктымо пашаште 30 ий тырша. Оршанкысе педагогический училищым тунем пытарыме деч вара Волжский район Нурмучаш Шайрасе школышто пашам ыштен. Кызыт Волжский район Карай кыдалаш школышто 2-шо ден 3-шо класслам туныкта.

– Валентина Валериановна, конкурсыш ушнаш Тендам мо таратен?

– Пытартыш жапыште марий шӱлыш олаште веле огыл, ялыштат пыташ тӱҥалын. Йоча-влак марла газетымат, журналымат шагал лудыт. Икшыве-влак рушла мутланат, ача-ава-влак шке тыге туныктат. Тидыже шке йылмыжым да калыкшым пагалыше кажне еҥым тургыжландара, шонем. Тидак мыйым марий йылмым туныктымо шотышто шонкалаш таратен. Мемнан школышто йоча-влак марий йылмым шочмо йылме семын тунемыт. Нунылан тунемаш оҥай лийже манын, эре тыршыман.

– Могай теме дене пашадам ончыктенда?

– «Интеллект-карт» дене кылдалтше. Тыгай картым Британийысе психолог Тони Бьюзен шонен луктын. Российыште тудым Санкт-Петербургысо университетын профессоржо-влак кучылташ темленыт. Ты карт изирак йоча-влаклан тунемме темым сайынрак умылаш полша. Тӱҥ шонымашым кугу кагазеш покшелан возена (сӱретлена), а тудым умылтарыше пале-влакым тӱрлӧ тӱс дене – йырым йыр. Ты йӧным йылме предметым тунемме годым веле огыл, лудшаш книга почеш пашам ыштыме годымат кучылтына. «Интеллект-карт» почеш йоча-влак сочиненийымат моткоч куштылгын возат. Ончыкыжым ты методикым эшеат саемдаш тӱҥалына. Книга дене савыкташат шонымаш уло.

– Вес туныктышо-влаклан могай тыланымашда лиеш?

– Лӱдаш огеш кӱл, ӧрман огыл. Ваш-ваш моштымашым ончыктен, пырля сай ден удажым ойырен веле ончыко каяш лиеш. Марий шӱлышым арален кодымаштат, марий йылмым туныктымо методикым саемдымаштат икте-весылан полшен шогыман. Пырля паша ушнен толеш, лектышан лиеш. Тыгай конкурсышто лийме деч вара вий-куат ешаралтеш, ончыкыжым эшеат шуко тыршыме шуэш. У кӱкшытыш да сеҥымашыш шуаш мылам Карай школ администраций да пырля пашам ыштыше йолташ-влак полшеныт. Нунылан кугу таум каласем.

Валентина Валериановналан ончыкыжымат сай паша лектышым, у сеҥымаш-влакым тыланен кодына. Поро шонымашда-влак шукталт шогышт, пашада ушныжо.