Кажне пӧръеҥын – тӱрлӧ койыш-шоктышыжо, илыш умылымашыже. Ош тӱняште рыҥ шогышо, чыным йӧратыше, шке вийлан ӱшаныше, мастар кидан пӧръеҥын суртшо пеҥгыде, ешыже икоян лиеш. Советский район Кугу Кодам ялыште илыше Альберт Эльтемеров лач тыгай койыш-шоктышан улмыж дене ойыртемалтеш. Тудо чоҥымо пашам ятыр ий ыштен. Тыгак писте оҥаште пӱчкеден, чапле сӱретым шочыкта.
Сӱретлаш мастар
Альберт Владимирович Параньга район Олор ялыште куд шочшан ешыште шочын-кушкын. Шольо ден шӱжарже-влаклан кугу эҥертыш, ачажлан полышкалыше лийын. Рвезе йоча жапше годсек пашалан мастар улмыж дене ойыртемалтын. Виян койыш-шоктышан, ура чонан А.Эльтемеров сӱретлаш йӧратен.
«Пошкудо рвезе-влак Аркадий Данилов ден Анатолий Ямаев моткоч сайын сӱретлат ыле. Нуным ончен, мыят сӱретлаш тӱҥальым. Тыге школысо редколлегийышке пуртышт. 5-ше гыч 8-ше класс марте пырдыжгазетым сӧрастаренам. Армийыште служитлыме годым боевой листокышко сӱретленам, военный альбомым ышташ полшенам. Кызытат изи картиным кагазышке сӱретлем, вара тудым писте оҥашке луктам», – шыргыжал ойла Альберт Владимирович.
Чоҥышо
Олор школ деч вара тудо Йошкар-Оласе 9-ше №-ан ГПТУ-шко каменщиклан тунемаш пурен. Дипломым налмеке, армийыште служитлен. Пӧртылмеке, Йошкар-Оласе художественный училищышке тунемаш пурынеже улмаш. Но сӱретче профессий дене пашам пешыже муат мо? Тидым шоналтен, А.Эльтемеров Йошкар-Оласе строительный техникумышко чоҥышылан тунемаш каен. Паша корныжо Олор ялысе Палантай лӱмеш колхозышто тӱҥалын. Тушто инженер-строительлан ыштен.
Лач тиде жапыште, 1982 ийыште, капеш шушо пеҥгыде качымарий Олорышто вес уремыште илыше, ятыр ий пырля келшыме, йӧратыме Ольга таҥжым марлан налеш. У еш Марий Турек посёлкышко илаш кусна. Альберт Владимирович ПМК-ште бригадирлан пашам ыштен, пелашыже – тысе СПТУ-што производственный паша шотышто мастерлан. Тыште идалык наре илымеке, 1983 ийыште вате-марий Советский район Вечын посёлкышко илаш каят.
«Тунам Вечын СПТУ-шко производственный обучений дене мастер кӱлын. Тушко мыйым ӱжыч, пачерым пуышт. Штукатур-малярлан тунемше ӱдыр-рвезе-влакым туныктенам. Студент-влакым чоҥымо паша дене практикышке шуко вере коштыктенам. Тыгак нунын дене пырля тӱрлӧ мероприятийлаште шке мастарлыкым ончыктенам», – ойла А.Эльтемеров.
Кодам ялысе колхозышко инженер-чоҥышо чот кӱлын. Тиде пашам шукташ Альберт Владимировичлан ӱшаненыт. Вечын посёлкышто ныл ий илымеке, пуымо пачерым сурален коден, ешге ялышке илаш кусненыт. Нунылан колхоз правлений пӧртым ойырен, мландым пуэн. Тыште шке сурт-печан, вольыкан лийыныт. Суртоза пӧртым уэмден, ачален шынден, мончам, вӱтам да моло оралтым шке вий дене нӧлтен. Колхоз шаланымеке, Альберт Владимирович Моско, Озаҥ, Санкт-Петербург олалашке чоҥымо пашашке кудалыштын.
Писте оҥа дене
Кидмастарын ачаже Владимир Яметович яллан тале плотник, столяр лийын. Колхозлан пу окна рамым, омсам да тулеч моло арверым ыштылын. Сандене рвезе мӧҥгысӧ мастерскойышто ачаж дене пырля шуко жапым эртарен. Тунамак тудын туныктен ойлымыжым шотыш налын. Ончен-ончен, шкежат ты пашалан кумылаҥын да пӱчкедаш тӱҥалын. Модыш пистолетым, пычалым да тулеч моло арверым куштылгын, чаткан ыштен.
«Ты мастарлык ачам, чӱчум дечат куснен. Яндемыр почиҥга гыч Якын чӱчӱм тале кидмастар лийын. Нунын корныштым шуем. Ешаҥмеке, Вечын посёлкышто илыме годым писте оҥашке пӱчкеден сӱретлаш тӱҥалынам. Тунам студент-влаклан занятий деч вара пу материал дене пашам ышташ поснак туныктат ыле. Пум пӱчкеден-сӱретлыл моштышо мастар-влак лийыныт. Чыла шке гыч тунемынам, книга-влакым ончен лектынам, пум пӱчкеден, арвер-влакым ыштыме пашаштым онченам.
Эн ончыч писте оҥам коштем. Тидлан кок ий кӱлеш. Иле оҥа вашке шелеш. Сӱретым пурташ оҥа шагалла чучеш гын, оҥам эше ешарен клеитлем. Ик сӱретым ышташ ик арня кӱлеш. Сӱретым книга почеш пӱчкын луктам. Тудым пӱчкедем, чиялтем, вара рамым келыштарем. Такшым картине-влакым еҥ-влаклан ом ужале. Лач кок сӱретым йодмо почеш Моско олашке колтенам ыле. Утларакшым родо-тукымлан пӧлеклем. Тыгак пӱчым, маскам, арсланым пӱчкеденам», – ойла тудо.
Альберт Владимировичын пӧртшӧ изи галлерейыш савырнен: пырдыжыште ятыр сӱретым ужаш лиеш. Кидмастар йомакысе герой-влакым поснак ончыкташ йӧрата.
Эльтемеровмыт
Вате-марий Эльтемеровмыт Кодам ялыште 33 ий илат. Ольга Константиновна йочасадыште воспитательлан пашам ыштен. Мураш-кушташ кумылан, тыгак почеламутым сылнын воза. Пелашыж нерген поро мутым гына ойла. Кодам йочасадыште ончыч йӱдлан кодымо группо лийын. Тушко икшыве-влакым пошкудо ялла гыч арнялан коден каеныт. Тунам Ольга Константиновна эрдене лектын каен да мӧҥгыжӧ кастене толын пурен. А южгунамже йӱд сменышке кодашыже логалын. Тыгодым пӧръеҥ чыла ыштен шуктен: вольыкымат ончен, шочшо-влакымат пукшен-йӱктен, пӧрткӧргымат эрыктен.
Альберт Владимирович сулен налме канышысе ик кечымат яра огеш шинче. Шукерте огыл, тошто кладым пужен, кок пачашан ешартыш пӧртым нӧлтен шынденыт. Икымше пачашыште гаражым, мончам ыштеныт, кокымшо пачашыште – малыме верым, а мансардышке вургемым кошташ верым келыштареныт.
Суртоза самырык годсек кирам нӧлтымӧ дене эре икымше верым налын. Сандене эргыже-влакымат изинек спортлан шӱмаҥдаш тыршен. Пӧртыштыжӧ посна кыдежым тренажёр залышке савырыме. Изи годсек капкылым пеҥгыдемдыме дене кок эргыжат илышыштым спорт дене кылденыт.
Ныл уныкашт уло. Эн кугурак эргышт Аксар Эльтемеровым марий эстрадыште мурызо семын шукын палат. Тудо Москошто Россий МЧС-ын пожар ваштареш кучедалме службыжын кугыжаныш академийыштыже физический подготовко да спорт кафедрын кугурак преподавательжылан пашам ышта, подполковник. Аксарын Ольга пелашыже – Россий МЧС-ын элгӧргӧ службо капитанже. Альберт Владимирович ден Ольга Константиновнан Марина ӱдырышт Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште туныкта, тыгак «Чинчывий» кӱслезе ансамбльым вуйлата. А Сергей эргышт ӱмаште Санкт-Петербургысо С.Будённый лӱмеш военный связь академийым тунем пытарен. Кызыт Нарофоминск оласе танковый дивизийыште взводын командиржылан пашам ышта.
Эльтемеровмыт суртышто икте-весылан полшен, ваш-ваш пагален илат. Ӱдыр-эргышт пайрем але каныш годым мӧҥгышт толын каят, ача-аваштлан полышкалат.
