Йошкар-Олаште верланыше республикысе калык прикладной сымыктыш тоштер 20 ий ончыч, 1999 ий 5 ноябрьыште, шке омсажым почын.
Тоштер верланыме оралте тӱвыра поянлыклан шотлалтеш. Тудо 1906-1907 ийлаште чоҥалтын. 1917 ий марте пӧрт Царевококшайский уездный земский управын подрядчикше П.Д.Лохановын лийын. Варажым тушто кантонысо кресаньык да салтак депутат-влак Советын исполкомжо, Краснококшайскын, Йошкар-Олан горисполкомышт пашам ыштеныт. 1941-1985 ийлаште тыште пачер-влак лийыныт, еҥ-влак иленыт.
Тоштерыште марий калыкын XIX курым мучаште – XX курым тӱҥалтышыште кучылталтше ӱзгар-влак аралалтыт. Нуным тӱрлӧ ийлаште экспедиций дене коштмо годым погымо. Тоштерыш толшо-влак марий калык семӱзгар-влакым, уа, кумыж да пу дене ыштыме арвер-шамычым ужын кертыт. Поснак калык йӱла дене кылдалтше да пайремлаште кучылталтше куымо арвер-влак ятыр улыт.
2018 ий марте Калык прикладной сымыктыш тоштер Т.Евсеев лӱмеш Национальный тоштерын филиалже семын пашам ыштен, а тылеч вара – пӧлка семын. 
Тоштерыш пурен шогалмеке, вигак XX курым тӱҥалтышысе калык промысел дене палдарыше залыш логалат. Тыште пӱртӱсыштӧ вашлиялтше материал гыч тӱрлӧ йӧн дене ыштыме арвер-влакым ужаш лиеш: кумыж туйыс, ломбо воштыр дене пидме ӱзгар, сӧрастарыме пу корка-влак. Уна-влакым йоча мебель, лызе гыч пидме поднос, кожын вожшо гыч ыштыме шондык, ний кем, пу шинчыр поснак ӧрыктарат
Марий ӱдырамашын кидпашам йӧратымыже, мастарлыкше кеч-кӧмат ӧрыктара. Кугезе кована-влак могай гына куэмым ямдылен, тӱрым тӱрлен моштен огытыл! Лач тыгай пашам кокымшо залыште ужаш лиеш. Тоштер ожнысо шӱдырымӧ да куымо паша дене кылдалше арвер-влакым арала. Тыштак тӱрлымӧ тошто марий вургем-влак улыт.
Эше ик экспозиций Марий АССР сымыктышын сулло пашаеҥже, скульптор Ф.Шабердинлан пӧлеклалтын. Тудын ыштыме арверже-влак марий калыкын поянлыкшылан шотлалтыт. Тыште уна-влак калык семӱзгарым ужын кертыт: тӱмырым, шӱвырым, пучым, ӱдырвучым да молымат.
П.Д.Лохановын илыме верже да ешыж дене кылдалтше историй тоштерыш толшо-влаклан поснак келша. «XIX курым мучаш – XX курым тӱҥалтышысе интерьер» экспозиций тудо пагытысе оласе усадьбын сынжым почын пуа. Чыла тидым нылымше залыште ужаш лиеш.
Кокымшо пачашыште кызытсе пагытысе уста кидмастар-влакын ӧрыктарыше пашашт улыт: вазе, панно, сӧрастарыше арвер, сӱрет да молат.
Тӱҥ экспозиций-влак деч посна тоштерыште уэмдалтын шогышо ятыр ончер пашам ышта. Тоштер сӱретче, кидпашазе-влак да йоча усталык рӱдер дене кылым куча, ончаш толшо-влакым эре у ончер-влак дене куандараш тырша.
Кажне кечын тоштер уна-влакым вашлияш ямде. Теат ӧрдыжеш ида код, калык прикладной сымыктыш тоштерыш мийыза. Тысе омса кажнылан почмо!
Калык прикладной сымыктыш тоштерын
кугурак научный пашаеҥже Екатерина Милютина.