Волжский районысо Сотнур селасе черкылан кок курым наре: тудым 1811 ийыште прихожан-влакын оксашт дене чоҥымо. Тиде кундемыште тудо эн тошто да палыме черкылан шотлалтын. Тышке тӱрлӧ вер гыч кумалаш коштыныт. Черке пелен 2 классан Сотнур училище, ныл земский школ да святитель Гурий братствын 3 школжо лийыныт. Тыште священник-влак М.Сидоров, Н.Греков да молат служитленыт. Но Совет власть толмеке, 1936 ий шошым черкым петыреныт, да 70 ий наре тудо тулыкла шинчен. Тышан Сотнур райпон складшым келыштареныт. Кӧргыштыжӧ мо лийын, чыла йомын пытен, тӱжвал тӱсшат шапалген, лач пырдыж веле кодын.
Лач 60 ий наре эртымеке веле, 1990 ийла мучаште, тудым ачалаш да ешарен чоҥаш тӱҥалыныт. Староста Г.Шишков да А.Васильев годым архитектор Пенкинын проектше почеш фундаментым тергеныт, пеҥгыдемденыт да чоҥымо-тӧрлымӧ пашам тӱҥалыныт. Варарак газым пуртеныт, кӱвар ден окнам вашталтеныт, куполым ыштеныт да ыресым шогалтеныт. Храм воктен трапезныйым да рушарня школым чоҥен шогалтеныт. Икымшыже шке пашажым тӱҥалын, а рушарня школым тений пашаш колтынешт. Чыла тидлан пошкудо ялла гычат калык деч оксам погымо. А ӱмаште поро еҥ-влакын полшымыштлан кӧра колокольным чоҥаш тӱҥалме. Тидлан палыме марий архитектор В.Мамуткин проектым ышташ полшен, кермычлан оксам тӱҥалтыште республикысе конституционный судья, ты кундемын шочшыжо Валериан Егоров пуэн.
Черкылан полшышо поро еҥ-влак эре лийыныт да лийыт. Нунын кокла гыч иктыже – Пӧтъял школ директор В.Семенов. Тудо ойла: «Черке ожнысек калыкым туныктен шогышо верлан шотлалтын, арам огыл тудын пелен ондак церковно-приходский школ-влак лийыныт. Тушто шуко еҥ тунем лектын да шинчымашым налын. Черкышке кажне еҥ садак кунам гынат толеш. Тольык тидлан кажнын — шкенжын жапше. Мыйын шонымаште, мом ме ондак пытаренна, тудым уэш тӧрлен шындышаш улына. Тунам веле чоныштына ласкалык лиеш».
Игорь ача
Ты храмын настоятельже иерей Игорь Сапаев 2007 ий годсек Сотнурысо Святой-Троице лӱмеш черкыште священниклан ышта. Жапше годым Игорь ача «Кугарня» газетыште журналист ыле. Марий кугыжаныш университетым тунем лекмеке, тудо мемнан газет редакцийыш тольо. Коктын ик кабинетыште шинченна. Журналист сомыл гыч кайымеке, 2002-2006 ийлаште Азъял ден Пӧтъял ялла коклаште верланыше Святой Гурий лӱмеш черкыште отец Владимирлан (В.Захаров) алтарьыште полышкален. 2006 ийыште Йошкар-Ола воктенысе Семеновко черкыште архиепископ Иоаннын (кызыт митрополит) благословитлымыж почеш черке пашалан келгынрак тунемын. Эн ондак дьяконлан кидым пыштеныт, сорокуст деч вара — священниклан. Кызыт Сотнур черкыште служитла, ты селаштак ила. Владимирысе духовный семинарийыште заочно тунемеш. Ешан. Матушка Елена черкыштак хорышто мура. Еш ныл йочам ончен кушта: кок эрге школышто тунемеш, а ныл ияш кок йыгыр ӱдыр верысе йочасадыш коштыт.
«Йочам кумалаш кузе туныктыман?» — йодым Игорь ача деч:
— Йочалан кугыеҥ шкеже пример лийшаш. Икшыве ача-аван але коча-кован Юмылан кумалмыштым кажне кечын ужеш гын, шкежат тидлан шӱмаҥеш да молитвын молан кӱлешыжым палаш тӱҥалеш. Икшыве изинекак «Отче наш», «Юмо серлаге» молитве-шамычым палышаш. Нуным йӱкын лудыктыман. Тыге наизусть тунемыт. Йоча изинекак поро ден удам ойыркален моштышаш. Тидлан ава-ача вуйын шогат. Икшывым черкыш пелен кондыштарыман, Юмын литургийыште шогыктыман, пырчешым подылтыман. Тыге веле икшыве благодатьым, порылыкым шижаш тунемеш, да Юмылан кумалаш кумылжо шочеш.
Икшыве-влакым изинекак поро пашалан, икте-весым пагалаш, осал ден сайым ойырен мошташ, Юмылан ӱшанаш туныктыман, — вашештыш тудо.
Изи сорта
Школ пелен 1-4 класслаште тунемше йоча-шамычлан «Свечечка» кружок пашам ышта. Тудо Волжский районысо йоча усталык пӧртын (Приволжский поселкышто верланен) филиалжылан шотлалтеш. Ты кружокым ынде ятыр ий О.Е.Миловидова вӱда:
— Кружокым почаш Игорь ача благословитлен. Тыште эн ончычак ме икшыве-влакым сай ден осалым ойырен мошташ туныктена. Йоча-влак дене ондак Юмын законжо-влакым ончен лектына. Айдеме тӱняшке эрыкан шочеш. Но илышыште лекше кеч-могай ситуацийыште тудо вара поро ден осал коклаште иктыжым ойырен налшаш. Мый йоча-шамычлан тӱрлын умылтарем. Ойлем, шочмеке, кажне йочалан Благодать пуалтеш. Ме тудым Аралыше суксо (Ангел-хранитель) манына. Кунам осал пашам ыштет, тиде Аралыше суксо тый дечет торашкырак кая. Ик осалым ыштет – ик ошкыллан торашкырак лиеш, кок осал пашам ыштет — кок ошкыллан тый дечет кораҥеш. Йоча-шамычым тидлан тӱрлӧ модыш гоч туныкташ тыршем. Икшыве-влаклан пеш келша. Ме тыгак тӱрлӧ мероприятийым эртарена. У ийлан, мутлан, Рошто пайремна лие. Шукерте огыл Православный книга кечым палемдышна.
Прихожан-шамыч Сотнур черке нерген мом ойлат?
Г.А.Михайлова, Сотнур участковый эмлымверысе терапевт:
— Кажне эрдене пашашке черке воктен эртен кайыме годым ыреслем да Юмо деч благословенийым йодам. Пашаште чыла сай лийже, йоча-шамычлан чыла сай лийже манын йодам. Пайрем еда черкыш коштам, службышто шогем.
Пеш сай, мемнан Сотнурышто шкенан тыгай кугу черкына, бачышкана уло. Игорь ача эмлымверышкат чӱчкыдын толеш, черле-влак деке пура, кумылан-шамычлан исповедь-причастийым эртара. Могай йодыш лектеш, чылажланат Игорь ача вашмутым пуа.
Г.Н.Васильева, Сотнур участковый эмлымверыште повар:
— Мый жап лийме семын черкыш толаш тыршем, молан манаш гын тыште гына чон илыше Юмым шижеш да благодатьым налеш. Тудо мылам илаш полша. Черкыште языкетым касарен кертат. Айдеме покаяний гоч веле яндарештын, шкенжым арален налын кертеш. Тиде мончаште мушкылт лекме гаяк чучеш. Мыйын пелашемат черкыште старостылан ыштен, тудын изаже, шольыжо-влакат, авамат, черке уэш почылтшо манын, пеш полшаш тыршеныт.
Л.М.Изычева, пошкудо Куршамбал гыч пенсионер:
— Черкыш кертме семын коштам. Ондак пашам ышталтын да эре толын кертын омыл. Кызыт чӱчкыдын толам, языкемымат касарем. Тышке пурем, да чыла удаже мондалтеш, кумыл нӧлтеш. Юмылан юмылтет, да мӧҥгыштет илаш куштылгырак лиеш. Мом от пале – бачышка умылтарен пуа.Черкым уэш тӧрлымӧ годым мыят полшаш коштынам.
Р.Г.Васильева, пошкудо Руш Шайра гыч:
— Кеч-кушто иленна гынат, ме йоча-шамыч дене пырля черкыш эре коштынна. Икшывына-влак изинекак воскресный школыш коштыныт, черкыште муреныт. 13 ий илымеке, ме пелашем дене венчаялтна. Мариемат эре черкылан полшен, поснак — Эмеково черкылан. Приволжскийыште илымына годым эре тушко коштынна. Сотнурыш илаш куснымеке, тиде черке пашам ыштен огыл. Пелашемын чонжо эре йӱлен: тудым уэш ыштышаш ыле манын, чӱчкыдын ойлен. Пелашемын аваже, Е.Д.Васильева, мариемлан чӱчкыдын тыге манын: «Черкым уэш ышташак кӱлеш. Тунам гына ты тӱня гыч ласкан каем». Тыге мутланен, пелашем ден эргым коктын черкым тӧлатыме пашашке ушнышт. Нунылан пелашемын шольыжо полшен. Тысе калык кумылын ушнен. Теве ынде черкына уло. Шайра калык лӱм дене батюшкалан таум ойлена. Ынде мыланна вес вере коштмо огеш кӱл.
