Ӱдыретым изинек арале

 

Икшыве-влакым изинек переген ончен куштыман. А ӱдыр шочшым гын поснак шекланыман, вет тудо ава лийшаш. Таче лаштыкыштына йоча да подростко врач акушер-гинеколог Елена Николаеван ой-каҥашыже-влакым темлена.

Елена Евгеньевна Йошкар-Оласе 3-шо номеран йоча поликлиникыште пашам ышта, тыгак оласе чыла йочасадлашке да школлашке профилактике тергымашым эртараш коштеш.

 

Тудо 1990 ий 6 июльышто Морко районышто шочын. Кокласла лицей деч вара 2008 ийыште Ижевскысе кугыжаныш медицине академийыш тунемаш пурен, тушто  «Лечебный факультет» отделенийыште шинчымашым налын. Йошкар-Оласе Перинатальный рӱдерыште интернатурым эртен. Йоча врач акушер-гинеколог лияш Москошто усовершенствований курсышто тунемын. Елена Евгеньевна кажне паша кечын, график дене келшышын, ӱдыр икшыве-влакым приниматла. Туддеке приёмыш логалаш манын,  МФЦ (шуко функцийым шуктышо рӱдер) портал але  Интернет гоч возалтман.

Елена Евгеньевна, изи ӱдырын могай проблемыже лийын кертеш? Могай ийготан улмышт годым  нуным йоча гинеколог тергышаш?

–  Изи ӱдыр-влакын гинекологий черышт ынже лий манын, нуным эре терген шогыман. Ача-ава-влак иктаж палым шекланат гын, тургыжланышаш да йочаштым врач деке тергалташ намийышаш улыт. Шке гыч нимом ыштыман огыл. Врач онча, мазокым налеш да кӱлеш эмлыме курсым темла. Ӱдыр-влак вульвит, вульвовагенит, кольпит, цистит чер-влак дене черланен кертыт. Инфекций  да тыгак половой органын чын огыл чоҥалтмыже тазалыклан эҥгекым кондат.

Ӱдыр йочам кум, куд да  14, 15, 16 ияш улмышт годым тергыман. Йочасадыш кум ияш ӱдырыштым колтымышт деч ончыч ача-ава икшывым гинеколог деке приёмыш кондат. Врач тӱжвал половой органыштым онча. Тергымек, чыла сай гын,  медсправкым пуа. Тыгаяк тергымашым куд ияш улмо годым эртарыман. Мый йочасадлаште  кум, куд ияш да школлаште 14 – 17 ияш ӱдыр-влакым тергем. А тыгеже проблеме дене кондымо йоча да подростко-влакым кабинетыште приём годым ончем.  Приёмыш нуно ача-ава дене пырля пурышаш улыт, а школ ден йочасадлаште ача-аван возен келшымышт почеш тергем.

 

–Чер улмым могай пале-влак шижтарат?

Неле черым чактараш манын, ӱдыр йочам жапыштыже комплексно тергыман. Коваште да тӱжвал половой органыште тазыла ужашыже пуалме палдырна. Шондышто белокын показательже  да лейкоцит кугу лийыт. Влагалище йошкарга, ош тазыла лектеш. Вожгокла коршта, удырыкта да йӱлалтымыла чучеш. Синехия (сращение малых половых губ) вашлиялтеш. Иктаж аномалий уло гын, УЗИ-шке колтем. Тергалтмеке, умбакыже мом ышташ кӱлмым палемдем.

Менструаций цикл тӱҥалмым рашемдена. Вӱр 7 кече деч шукырак йогышаш огыл, тиде кровотечений маналтеш. Менструаций мыняр кече кайыме да могай жап гыч толмо шотышто календарьым ыштыман. Ава-влак тидым палышаш улыт: менструаций мыняр кече кая,  йочашт кӧ дене келша, тазалыкше огеш тургыжландаре мо? Моло йодышат лийын кертыт. Уке гын шукыж годым ача-ава-влак ӱдырыштын кузе тунеммым веле тергат. Йоча йолташ ӱдырлан огыл, а аважлан чыла каласкалышаш. Кеч-могай гинекологий чер дене кылдалтше да  нелылык дене вашлийше ӱдыр-влакым пален налмекем, шке декем ача-аваж дене пырля приемыш ӱжам.

15 ияш ийготан-влакым ача-ава дене пырля тергалташ пуртем. Эше тыгай случай-влак вашлиялтыт: ӱдыръеҥ вате-марийла ила. Тыгай годым информацийым законный представительжылан гына ойлыман, тыгодымак полицийыш увертарыман. Виешлыме але шке кумылын малыме действийым тергат, ӱдырым судмедэкспертизыш колтат.

Гигиене правилым кузе  шуктыман?  

Лиеда тыге: гигиене ок шукталт, интимный илыш дене илат. Чыла тиде авалыкыште пуалме процессым тарвата. Эр-кас ару леве вӱд дене, тӱрлӧ шовыным, гельым кучылтде половой органым мушман.  Трусикым эр-кас вашталтыман, тудо ош хлопок гыч гына лийшаш. Стринг трусик ваштареш улам: кандыра дене инфекций куснылеш, авалыкыш логалеш, шондыгалта пуалеш, цистит але вес гинекологий  чер атыланат. Прокладкым пыштыме дене вожгоклаште парниковый манме эффект тӱҥалеш, тыге инфекций, микроб писын шарлат.  Менструаций годым прокладкым, кум-ныл шагат коден, эре вашталтыман. Ӱдыр-влак шыгыр брюкым, джинс йолашым чияш йӧратат. А тидыже адакат эҥгекым конда, кушшо организмыште кыдал лу аҥысыр  лийын кодеш. Вара азам ышташышт йӧсылык лектеш. Пытартыш жапыште ӱдыр-влак шкеныштым арун кучат, профилактике пашам ыштыме умылымашышт ешаралтын.

 Елена Евгеньевна, шижалтеш, ӱдыр-влакын ончыкылыкышт верч тургыжланеда. Ешартыш умылтарыме пашамат шуктеда мо?

 «Школа полового воспитания» теме дене школлаште лекцийым лудам, тыгак поликлиникышке ӱдыр-влакым ӱжам, тӱрлӧ теме дене мутланымашым эртарем. Интимный гигиене, анатомий, кажне ийготлан келшыше йодышым лончылена. Тиде паша яра ышталтеш. Могай школышко ӱжыт, тушко кумылын мием. Ӱдыр-влак ончыкылык тукымым шуйышо улыт, ава лияш йоча годымак ямдылыман. А тазалыкышт верч ача-ава колянышаш, чын корно дене виктарышаш улыт.

Елена Евгеньевна йоча да подростко врач акушер-гинеколог сомылым шуктымо деч посна  Перинатальный рӱдерыште ӱдырамаш-влаклан приёмым эртара.

.