Чӱкшӧ курык помышышто

Семисола ял шотан илем – Морко районысо 10 поселений кокла гыч иктыже. Тышке Семисола, Тат-Кушна, Нурӱмбал, Чӱкшӧ, Яксола, Кугу Шоръял, Изи Шоръял, Малиновка, Изи Морко, Шердыж, Тумер, Изи Кушна, Шӱргӧ, Шордӱр, Кушнанур, Кӧкрем, Машнур ял-влак да Петровский села пурат. Морко посёлко гыч Семисола марте 13 меҥге наре лиеш.

2019 ий 1 январьлан 18 ялыште 722 суртышто 2386 еҥ шотлалтын. Эн шуко еҥ Петровский селаште, Семисолаште, Шордӱрыштӧ, Изи Кушнаште ила гын, эн шагалын – Тумер ялыште. Тыште ик суртышто 2 еҥ веле шотлалтеш.

Тиде кундемыште «Семисола» лӱман колхоз уло. Кум ФАП, кум почто, 2 школ пашам ыштат. Администраций пелен многофункциональный рӱдер верланен.

Такшым ял калыкын илышыже саяк лийже манын шонена. Таче кечылан тургыжландарыше йодыш-влак улыт. Мутлан, еҥ-влак Морко – Шордӱр корно пеш уда манын вуйым шийыт. Ынде федеральный программе почеш лишыл ийлаште тиде корным ачалышаш улыт. Моткоч вучена. Тылеч посна яллашке газым пурташ тӱҥалме нергенат увер уло. Чыла тидыже куандара. Лачак чаманен каласыме шуэш: пытартыш ийлаште самырык-влак, шочмо верыштым коден, вес вере илаш каят. Ял-влак пустаҥыт… – каласыш Семисола ял шотан илемын вӱдышӧ специалистше С.С.Иванова.

Чӱкшӧ курык помышышто

Семисола деч тораште огыл (2 меҥге утларак лиеш) Яксола ял уло. Кеҥеж мучаште Морко районыш миен коштмына годым Чӱкшӧ курык йымалне верланыше тиде мотор ялыш пурен лекде ыжна чыте.

Кечывал кечын ял уремыште еҥым пешыже ужаш ок логал: кӧ пашаште, кӧ сурт сомылым ыштылеш. Утларакше йоча-влак модын юарлат. Но ял старостан пӧртшым кычал муаш полшышо-влак лектыч.

Евгений Константинович да тудын пелашыже София Харитоновна Шуралёвмыт мемнан мийымына годым кудывечыштышт оралтым ачалкалат ыле. Нуно мыланна шочмо ялышт да тушто илыше-влак нерген каласкалышт.

– Мемнан вершӧрна, пӱртӱсна пеш мотор. Чӱкшӧ курыкна дене кугешнена. Тудо Марий Элын эн кӱкшака верже, а ме тудын пелен илена. Ялна воктене пӱя уло. Ялыште илыше-влак тӱрлӧ вере пашам ыштат: кӧ «Акашевский» фабрикыш кудалыштеш, кӧ – «Звениговский» шыл комбинатыш. Икмынярын Шоръялысе ушкал фермыште але Чӱкшӧ курык карьерыште пашам ыштат. Южыжо калымыш коштыт. Шукын Морко посёлкыш кудалыштыт. Илаш тӧчена.

Ялыште вольыкым ашнат, кӱтӱм кӱтат. Яллан 6 вуй ушкал уло, 9 вуй – шорык. Сӧснамат ашнат. Поснак лудым да комбым ончаш тыршена. Куандара: самырык еш-влак улыт, пӧртымат чоҥат. Вот клубнам шалатен пытарышт, чаманаш логалеш… – мане Е.Шуралёв.

Евгений ден София Шуралёвмыт кызыт сулен налме канышыште улыт. Нуно кум икшывым ончен куштеныт, куд уныкан коча-кова улыт. Кызыт ялыште коктын веле илат. Ял илышым саемдыме верч нунынат чонышт коржеш. Клуб шотышто ойлаш гын, чынжымак, тудым тӧрлен, ачален шындаш гын, калыклан пырля погынен пайрем-влакым эртараш да каналташ келшен толшо сай вер лиеш ыле…

Икшыве-влак Яксола гыч Нурумбал школыш тунемаш коштыт. Морко посёлкышто пашам ыштыше ача-ава-влак изирак икшыве-шамычым тушкак йочасадыш коштыктат. Ялыште кевытым петыреныт улмаш, садлан сатум рӱдӧ посёлко гыч але Семисола гыч наледен толман.

Яксола ял чонышто волгыдо тулым ылыжтыш. Ала кече ояр улмылан, ала йоча-влакын юарлыме йӱкыштлан кӧра. Кеч-мо гынат, ты яллан да тысе калыклан порылыкым да чыла сайым тыланыме шуэш.

Фото: Тиде пӧрт тора гычак шинчаш перна, чоным сымыстара, шкеж деке ӱжеш. Озаже – Р.Атабаев. Руслан Вячеславович – кум икшыван ача. Тудо чоҥышылан пашам ышта. Ты пӧртым шкеак нӧлтен манаш лиеш. Пеледыш дене волгалтше суртышто 7 еҥ ила. Чаманаш логалеш, мийымына годым чылаштым ужын ыжна керт.

 

2004 ийыште Яксолаште 45 пӧртыштӧ 142 еҥ илен. 2019 ий тӱҥалтышлан 36 суртышто 134 еҥ шотлалтын. 35 еҥ пенсийыш вончышо ийготан.

Историй гыч:

1941-1945 ийласе Кугу Отечественный сарыш Яксола ял гыч 32 еҥ каен. Мӧҥгӧ 20 еҥ пӧртылын.