Бригадирын, мӱкшызын эргыже

9 июльышто Волжский район Корамас кундемыште «Москва» озанлыкым вуйлатыше Р.А.Григорьевлан 60 ий теме.

Рудольф Антонович – пашам йӧратыше, ушан да калык дене пырля сомылым виктарен моштышо вуйлатыше. Тудо шке шонымашыжым, кузе ты але вес лектышыш шумыж нерген каласкалаш ок ӧр, вет ыштыме пашажат куандара. Тыгодым «Чыла тидым мый гына ыштен омыл, полшеныт» манеш. Тудо моткоч проста еҥ, санденак калык дене икойыш да сеҥымашыш шуэш.

Межнеч гынат…

Волжский район Курмызак ялыште Григорьевмыт ешыште вич эрге да ик ӱдыр шочыныт. Антон Григорьевич ден Мария Гавриловна нуным пеҥгыдын ончен куштеныт. Эн пытартыш йочам межнеч маныт гынат, Рудик нерген тыге ойлаш огеш лий. 10-11 ияшыж годым тудым шудым удыраш але зернотокыш наҥгаен огытылат, шортын, изаже-влак дене пырля кайымыже шуын.

«Колхозник-влаклан пашадарым 1966 ийыште гына пуаш тӱҥалыныт. Ача-авамын трудовой книжкаштышт ик идалыклан пареҥгым, шурным, тӱҥ шотышто уржам, пуэныт манмым ужынам. Ял фермыште вакш кӱ ыле, варажым мардежвакш лийын, тул денат пашам ыштен. Уржа ложашым шоктын, ковышта лышташыш пыштен, киндым кӱэштын пукшеныт. Тамле ыле. А кампеткым икымше гана латкок ияшем годым, очыни, кочкын онченам. «Подушка» маныт ыле», – ойлыш Рудольф Антонович.

Ачаже мӱкшызӧ улмыжлан дыр 92 ияш марте илен. Аваже 75 ийым илен.

Нунын нерген ойлымо годым Р.А.Григорьев Курмызак ял воктеке АН-2 самолётын волен шичмыжымат шарналтыш. Ондак черле-влакым самолёт дене республиканский эмлымверыш наҥгаеныт.

Школышто

«Курмызак тӱҥалтыш школышто чыла предметым марла туныктымо кугу минус лийын, шонем. Ме, рушла умылыдымо йоча-влак, визымше классыш Сотнур школыш каенна, – манеш Рудольф Антонович. – А вара мемнам да удан тунемше-влакым посна оралтыш кусарышт, пуйто кокымшо сорт улына. Классна гыч Люба отличнице ыле. Кызыт тудо Карай школын директоржо. Мый икмардан тунемынам, ударник лийынам. Почеламутым тунемаш йӧратен омыл, тидлан урок деч варат кодат ыле. А удан тунемше ик йолташна кызыт 12 кевытым куча».

Самырык пагыт

10-шо классым тунем пытарымек, экономистлан тунем лекше да «Дружба» совхозышто пашам ыштыше Володя изаже «Озанлык деч агрономлан тунемаш колташ направленийым пуэна, Ежово техникумыш кает» манын. Рудик тыгак ыштен, кеч шке манмыжла, тунам агрономын могай пашам шуктымыжым пален огыл. Техникумышто производственный базе негызеш туныктеныт, шке кид дене тӱрлӧ пашам шуктеныт.

1980-1982 ийлаште Р.Григорьев армийыште лийын. Китай дене чекыште Райчихинск ола деран Амур эҥер сер воктене служитлен. Байкалым, Амурым да тушто кугу ошколын тӧрштылмыжым, дельфинла модмыжым ужын. Бинокль дене Китай калыкын пашаче улмыштым эскерен. Чекым оролымашке логалаш манын, салтак-влакым чот тергеныт. Тудо Хабаровский крайыште учебкыште кум тылзе тунемын, чекыште лияш манын, экзаменым «нылытан» ден «визытанлан» кучен. Тунам Рудольф кум километрым 11 минутат 40 секундышто куржын. Тидыже ГТО нормо деч сайрак лиеш.

Армий гыч толмеке, самырык еҥ Ежово техникумым тунем пытарен. Тудым да эше ик рвезым тиде озанлыкыш направлений дене колтеныт. Тачат шинча ончылныжо пальтом чиен шогалше пел кидан кочайын вашлиймыже. Тиде 60 ияш председатель Алексей Ипатович Ипатов лийын. «Мый тыйым шукертсек вучем. Агрономна мемнан шоҥго», – ойлен председатель. Тыге самырык специалистым ныл гана сусыргышо фронтовик Василий Иванович Иванов шукылан туныктен коден.

Озанлыкым тӱзаташ!

Пашаш Р.Григорьев эре эн ондак толын. Кеч Курмызак гыч Кугу Корамасыш куд меҥге лиеш. Тушко Рудольф велосипед, мотоцикл, имне, трактор, машина дене коштын. Мом кӱштеныт, чыла шуктен, сандене варажым тудым тӱҥ агрономлан шогалтеныт. Тунам озанлыкым Анатолий Иванович Шабыков вуйлатен, кызыт университетыште туныкта. Тудо вич ийыште шым фермым, гаражым, пачер-влакым чоҥен. Тунам чылажымат колхоз кӱшеш ыштыме.

Вара эше ик председатель кум ий шоген. Тудын годым комбо фермым ик арняште фундаментге шалатен наҥгаеныт. Тылеч вара район вуйлатыше Аркадий Андреевич Васильев Рудольф Григорьевын колхозым кучен кертмыжым шижын, пашаче улмыжым ужын, председатель лияш темлен. Тыге тудым 1994 ийыште тӱшка погынымаште председательлан шогалтеныт.

«1994 ий февраль ыле. Вольыклан пукшаш ны шурно, ны олым уке, силосат шагал кодын. Эсогыл йол ӱмбалне шоген кертын огытыл. Тунам Кужэҥер кундемыште ик озанлыкым вуйлатыше Поликарпов йолташ полшыш. Очыни, самырык улмемлан кӧра чаманыш да олымым прессоватлен пуыш. Вара гаражыште, моло вере порядкым ышташ тӱҥална», – шарналтен ойлыш ту годсо жапым Рудольф Антонович.

Тудо иктаж вич ийыште озанлыкым шот-радамыш конден шуктен. Еҥ-влак тудым умылен огытыл. Ондак правлений окнамат шалатылыныт, моло ӱчымат ыштеныт. Варажым гына паша лектышым кугемден толын кертыныт. Тыгодым «Москва» вигак чоҥалтын огыл манме муткылдыш путырак келшен толеш.

УМБАКЫЖЕ 2020 ий 10 июльысо номерыште лудаш темлена.